SIMAR ta di acuerdo cu mester bin un revision di e sistema di enseñansa. E unico manera pa berdad cuminza reconstrui e sistema di enseñansa pa funciona miho pa e alumno Arubiano ta pa sa unda e ta para. Como tal, SIMAR ta sostene e asina yama ‘nulmeting,’ esta un analisis pa determina e condicion di e base, pa asina por haya un imagen cla di e cambionan cu mester bin.

Sinembargo, pa ehecuta esaki manera con e Organo di Reforma y Desaroyo, COHO a pone den e landspakket pa Aruba, mester di participacion mas amplio y no solamente di Direccion di Enseñansa y Inspeccion di Enseñansa.

Y ta esaki tabata motibo pakico a reuni cu Conseho di Minister e siman aki, pa haya contestanan riba e landspakket di COHO y particularmente riba e consecuencianan pa enseñansa di Aruba. “Miembronan di SIMAR tabata kier mas splicacion, mas detaye concreto kico e plannan ta pa enseñansa y e reformanan. Segun Josephine Albertus di SIMAR, a tuma nota di e tabelnan unda a delinea e plannan, meta y tambe e fechanan cu nan mester ta cla. “Pero nos mester di splicacion kico nan kiermen. Pasobra esey no tabata den e plannan cu nos a mira,” Albertus a bisa Bon Dia Aruba.

“E splicacion cu nos a haya cu tin cierto asunto cu si tin un fecha specifico stipula na nan, pero otro no. Y cu ta te ora cu yega na e momento specifico, lo por amplia riba e informacion.” E unico cu pa SIMAR ta cla awor aki ta cu pa 15 di december proximo mester entrega con ta bay traha riba un plan di revision y cu pa 15 di januari 2021 lo mester implement’e. “Kier haci un revision di henter enseñansa, pero pa haci esey mester di un documento con ta bay ehecuta esaki, esta e stappenplan.”

15 di januari

Albertus a conta cu Direccion y Inspeccion di Enseñansa mester produci e stappenplan aki, pa asina por inicia cu e revision pa dia 15 di januari.

“Esey no tabata cla pa nos. Pa e motibo ey mes nos ta reuni cu Direccion di Enseñansa pa haya mas informacion y sigur pa mira con por involucra e scolnan mes. E scolnan mester ta participante, pa por duna informacion amplio.”

Hopi biaha e instancianan aki ta haya e cifranan na scolnan, y a base di esakinan ta traha nan propio rapport. Pero e revision no por bay solamente a base di cifranan, sino splicacion bon di con e cifranan ta manera nan ta. “Pa por haya un bon bista, mester pa scolnan duna un bista amplio, di forma cu ora cu e revision, basa riba nulmeting bin, cu tur scol por carg’e tambe. Ademas, mester tene cuenta cu hopi scol ta traha diferente cu otro,” Presidente di SIMAR a splica. “Algun ta mas digital cu otro. Tin scol te hasta ta traha cu otro curiculo. Berdad ta cu e exigencia final, por ehempel na kico mester cumpli pa por caba un HAVO, ta keda mescos.”

Pero e manera con un scol ta yega na dje por ta diferente cu e otro scol. Eseynan ta punto cu mester tene cuenta cune, segun SIMAR, di forma cu pa ora cu mañan bin cu algo, cu tur e diferente scolnan aki por carga e reforma.

Un Inspeccion di Enseñansa mas fuerte

Tanto Raad van Advies y COHO a señala cu mester bin reforma, y cu Inspeccion di Enseñansa mester haya un papel mas (pro-) activo. SIMAR tambe ta pensa mescos. “SIMAR a haya e splicacion cu na Aruba, Inspeccion di Enseñansa ta mas bien un instancia di conseho. Si compara Inspeccion di Aruba y esun di Hulanda, anto mester bisa cu esun di Hulanda tin mas di bisa. Locual mi ta compronde cu kier pa Inspeccion di Enseñansa haya un papel mas pisa.”

Josephine Albertus a mustra cu specificamente, locual ta premira ta cu Inspeccion di Enseñansa no por bin unicamente cu documentacion di situacionnan, pero si ta tuma nota cu e forma di traha no ta na cuadra, pa minimalmente mantene calidad, y sigur no pa aumenta calidad, cu scolnan berdad mester tene cuenta cu e recomendacionnan di e instancia. “Pasobra locual mi a compronde awor, ta cu Inspectie ta saca rapport berdad. Pero hopi scol ta djis tuma nan y ta hinca nan den lachi y no ta preocupa cu nan. Y esey no por. Inspeccion di Enseñansa t’ey netamente pa garantisa calidad di enseñansa y cu nos ta traha conforme e leynan cu tin. Pues esey nan kier ampli’e. Esey ma saca afo di e landspakket.”

Pero pa logra esaki, ta rekeri si colaboracion di tur y pa tur instancia traha hunto y “pa nos, di SIMAR, locual nos ta haya preocupante ta cu e ta asina lihe. Dia 15 di december ta ranca start sali y te cu dos siman pasa ainda, hopi scol a indica cu no a acerca nan ainda pa e rapport ey.”

Docentenan mester aplica cambionan

P’esey mes e reunion cu Direccion di Enseñansa ta importante pa e haya sa e detayenan. “For di momento cu a lesa e landspakket, nos tabata proactivo y a tuma contacto cu Direccion di Enseñansa pa puntra con e doorlichting aki lo bay ta. Nan a bisa cu ya caba a cuminza traha riba dje, pa ora e momento yega nan tabata bon prepara. Pero nos a enfatisa cu scolnan mester ta envolvi, pasobra con cu bay bin ta e scol tin cu ehecut’e. Como tal mester tin bista realistico pa scolnan por ehecuta e plannan tambe. Nan mester cumpli cune, pero e mester ta algo pa por cumpli cune. Pa logra, e ta rekeri colaboracion y unda berdad ta tene cuenta cu cada scol ta diferente.” Pero mes importante ta cu mester tene cuenta cu cada docente ya cu ta nan esnan cu ta traha directo cu e muchanan y nan ta esnan cu finalmente mester bay aplica cambionan den nan lesnan.

Era nobo

SIMAR for di principio a mustra di ta habri pa e proposicionnan di Hulanda pa traha riba nivel di Enseñansa na Aruba. “E reformanan ta parti di un pakete total pa Aruba. Si nos bay para contra dje, e no ta yuda e situacion awor. Pa nos di SIMAR, nos ta mira cu nos a drenta un era nobo. Hulanda a firma y ta algo cu mester traha riba dje.”

Enseñansa mester sigui desaroya. E crisis di Covid y e crisis economico a bin y pa awor para na banda y djis duna opinion, no ta un actitud cu ta bay yuda e situacion real. “Locual si ta haci un diferencia ta si tur hende traha hunto pa trece claridad. Claridad ta trece trankilidad te na cierto grado, pasobra semper lo tin inkietud. Pero en todo caso mester por surpasa e situacion cu nos ta den y bay dilanti. Esey ta e punto di salida di SIMAR.”

No tin opcion

Realidad ta cu Gobierno a firma cu Hulanda, cu ta bay sigui yuda cu likides a cambio di condicionnan y e condicionnan aki tin efecto riba entre otro e sector di enseñansa. “Nos tin cu wak y monitorea cu e proceso ta cana bon. Si nan no ta sinta cu nos di SIMAR, nos pensamento ta cu esey no ta problema. Locual si ta importante ta pa nan sinta cu directivanan di scol, y envolvi e maestronan.”

Josephine Albertus a keda enfatisa cu SIMAR ta keda tira bista riba e proceso y si ripara cu nan no ta canando bon, e ora lo duna opinion. Door cu hopi maestro ta puntra SIMAR riba e desaroyo, kier ta bon informa, cu ta motibo pakico ta busca informacion di tur instancia cu ta bay traha cu COHO, incluso Minister, “Enseñansa ta pilar di nos futuro. Si no cana bon , nos lo no surpasa e crisis mes. Nos mester percura cu e ta bay na un manera bon y transparente pa duna claridad y trankilidad.”

Consecuentemente un bon midimento di e estado di enseñansa ta crucial pasobra e ta mustra tur actor, di Gobierno pa docente, unda Aruba ta para, unda kier yega, cua ta e trayecto cu mester cana y cuanto mester inverti, cuanto docente extra mester, cua ta e curso cu e docentenan mester pa por yega e meta