Hulanda ta preocupa pa e situacion financiero di gobierno di Aruba. Y nan no ta nan so. Esnan local cu tin conocimento di e situacion tambe lo ta preocupa, y no pasobra ta imposible sali di esaki. Tin manera pa hiba un mihor maneho pero aparentemente gobierno di Aruba ta desea di insisti riba un ruta cu ta conveni nan politicamente, pero no e pais.

Un di e asuntonan clave cu ta bin dilanti den e preocupacionnan Hulandes, banda di tur e otronan existente caba, ta e posibilidad grandi cu no tin un ley di BTW cla pa keda introduci na januari 2023. Y e consecuencianan di esaki pa presupuesto 2023 y e siguiente añanan ta grandi. Pa cuminza, e BTW, cu mester reemplaza e BBO y BAZV, ta proyecta pa trece aden na 2023 como Afl. 160 miyon extra, y en total e categoria di impuesto indirecto lo subi cu alrededor di Afl. 180 miyon, compara cu e entradanan pa 2022. No tin proyecta un crecemento economico asina fuerte pa 2023, cu por bisa cu ta e crecemento ta ocasiona e aumento fuerte di impuesto indirecto. CAft a menciona e suma di 160 miyon na BTW y asina leu cu nos ta na altura, gobierno di Aruba no a desmenti esaki. Nos ta conclui mientras tanto anto cu e cifra aki ta corecto, loke ta significa cu e intencion ta pa saca balente mas placa for di e poder di compra. Asina mes, ainda gobierno di Aruba ta proyecta den su presupuesto multi-anual, cu pa 2023 ainda gobierno ta topa cu un deficit di Afl. 109, mientras e gastonan di personal y bienes & servicio ta sigui aumenta. Mientras tanto por tin cierto cambio den e cifranan menciona, ya cu gobierno a entrega un presupuesto 2023 na Raad van Advies y CAft.

Awor, si no tin BTW pa januari 2023, anto mester supone cu ta mantene e BBO/BAZV pa un aña mas. Si no aumenta e BBO/BAZV, anto por ta sigur cu gran parti di e aumento di impuesto indirecto no lo t’ey y deficit di presupuesto 2023 por bien ta leu riba 200 miyon florin, algo inaceptable. Nada straño cerca nos tambe a aparece un grito di ‘desesperacion’ di un parlamentario di e coalicion, cu ta acusa CAft di kier “pa corta 286 miyon florin” den preupuesto 2023. Si CAft ta mantene su posicion, y gobierno Hulandes tambe, anto keto bay ta exigiendo cu lo mester tin un presupuesto balanza, mihor ainda un surplus. Cu e deficit ya calcula pa e aña ey di gobierno di Aruba, mas e ‘tegenvaller’ di no introduci e BTW, ta yega mas o menos na e suma di cual cu ta bisa cu CAft ta exigi pa corta…

Bon Dia Aruba, por medio di su Editorial, a adverti varios luna pasa cu net esaki ta bay pasa, cu e ley no ta keda cla na tempo…, y cu gobierno di Aruba aparentemente no ta lamenta esey. Kico ta e caso? Di un banda ta conoci cu pa introduci un ley bastante complica manera un BTW lo mester mas cu un solo aña di preparacion. Pero desde ki tempo a tuma e decision cu ta bay tin un BTW? Den e promer versionnan di e ‘Uitvoeringsagenda’ caba tabata aparece e mencion di, sea un BTW o un ABB, manera na Bonaire. Y ta conoci pa hopi aña caba cu tanto Hulanda como IMF ta boga pa un BTW, y semper gobierno(nan) di Aruba a resisti. Y kico a sucede? A keda bira rond sin tuma decision y sin haci e trabao necesario cu diligencia, y awor probablemente ta laat, hasta si logra aprobacion parlamentario, pa yega na un introduccion cu suficiente tempo pa sector priva adapta. Apenas recientemente a sinta cu e gremionan empresarial, algo cu lo mester a tuma preferiblemente un aña antes caba, pero nada. Y, ken ta responsable pa e tardanza? Hulanda? Oposicion? Gremionan? No, tabatin motibo pakico gobierno tabata ‘lastra pia’ den e asunto aki. Esey ta pasobra e ley nobo aki lo tin consecuencia pa e consumidor, sigur si gobierno ta pretende di introdui algo cu ta rindi hopi mas cu e BBO/BAZV. Esaki ta otro punto mas unda gobierno local ta bay di acuerdo cu Hulanda, pa seguidamente no percura pa haci e trabao necesario.

Di otro banda, no mester confundi e idea di saca hopi mas placa cu e BTW – di gobierno – cu e beneficionan cu e forma di impuesto aki sigur tin. Mayoria di pais, grandi pero tambe chikito, a pasa caba pa un impuesto asina. E ta trece mas transparencia den e sistema fiscal y ta amplia e base pasobra ta bira mas dificil pa sconde den economia cu actividad ilegal. Y no ta esey nos kier? O nos mester sigui tolera e situacion unda un parti sustancial di nos economia no ta conoci na autoridadnan y no ta contribui? Y si nos mira e urgencia cu tin pa mantene nos sistema social y di cuido sostenible, a traves di aporte di consumidor y di empleado y dunador di trabao, cualkier gobierno mester ta di acuerdo cu nos no por sigui laga bon pagador keda paga cuenta di mal pagador.

Atrobe ta surgi e pregunta unda gobierno ta para. Kier aumenta entrada, pero no kier baha gasto? Y awor aumenta entrada tambe a bira un problema? Envez di culpa CAft, Hulanda y oposicion, cuminza duna e respuestanan cla cu comunidad mester. Esey yama ‘goberna’.