Den Editorial di ayera a toca e tema di e papel cu e sindicatonan por bay hunga den e periodo di gobernacion nobo. Un di e temanan cu a atende ta un of otro forma di dialogo na nivel nacional. Kico ta su relevancia y con eventualmente por organisa consulta di miho manera. Den e edicion aki nos ta complementa nos analisis.

Manera bisa anteriormente, ta recomendabel pa organisa e consulta tri partite pa asuntonan strategico socioeconomico cu e sindicato y gremionan mas representativo. Den esaki tin un ‘pero’: nos pais tin un organismo di consulta, netamente riba tereno socioeconomico, cu yama Conseho Social-Economico (Sociaal Economische Raad; SER), cu tambe ta organisa segun e formula ‘tri partite’, cu e tres partnernan: sindicato, gremio empresarial y gobierno, cu igual representacion. Den ultimo añanan e trabao di e conseho aki a keda bastante den sombra, sigur den e periodo di e Dialogo Social di gabinete Eman 1 y 2. Esey no mester ta asina, pasobra e Conseho den cierto caso obliga pa ley mester duna su opinion. Esey ta por ehemplo e caso den asunto di adaptacion di salario minimo, pero ta imaginabel cu por haci uzo den varios otro asunto, dunando e capacidad investigativo di e organismo tambe mas utilidad. Esey ta exigi si cu, mescos ta e caso cu otro entidad di consulta, manera Conseho Consultivo y Contraloria General, cu nan mester por dispone di e apoyo profesional necesario pa haci nan trabao. Aki nos ta topa cu un tema delicado, ya cu pa hopi aña e ekipamento adecua di e organismonan aki ta den duda.

Ta parce cu gobierno(nan) no ta mind di tin un adversario – pasobra aparentemente asina ta mira e organismonan di conseho aki – debilita cu no ta al dia cu nan capacidad di investigacion y analisis. Ironicamente loke nan ta debilita aki ta e capacidad di mehora trabao gubernamental atraves di critica. Y ta parce ta aki e problema grandi ta sinta, cu cada biaha nos ta haya nos cu gobernante cu no gusta critica, esey riba su mes ta humano, pero no ta pone nan disgusto personal un banda pa reconoce e balor di critica pa mehora loke ta trata di logra den gobernacion.

Ta importante pa haci uzo optimal di e facilidadnan di consulta cu nos tin caba, y cu nos ta paga caba, na luga di mas forma di dialogo y consulta, cu tin como consecuencia gasto extra pa presupuesto di gobierno, cu ta pasando den tempo di guera. Ademas tin mas forma di consulta tri partite y tambe e sindicato y gremionan tin asiento den varios hunta di supervision, manera di SVb. Asina ta cu envolvimento di e partnernan social no ta ausente, al contrario.

Banda di e consulta existente por tin necesidad pa consulta cu ta tuma na cuenta otro interesadonan cu no ta esunnan cu ta reuni caba den SER y otro consulta tri partite. Esaki ta mas factibel pa organisa, no como un proceso continuo, sino segun e oportunidad o necesidad presenta. E motibo pa no crea mas consulta permanente ta cu e ta tuma hopi capacidad di operacion di e partnernan social. Gobierno cu ta e unico cu tin hopi recurso humano pa involucra den un consulta permanente. E experiencia di e Dialogo Social di e gabinete saliente tabata exigi bastante capacidad organisatorio di e sindicato y gremionan, mientras cu mayoria no ta ekipa pa esaki. Esaki ta pone gobierno den un posicion di bentaha di informacion y conocemento, cu a causa un cierto cansancio cerca e otro participantenan.

Por lo tanto no ta parce oportuno na e momentonan aki pa organisa un tipo di dialogo nacional, cu un grupo grandi di parti interesa, cu ta tuma hopi recurso, di tempo y di placa. Pero si ta importante pa busca entendimento cu e sindicato y gremionan, tumando na cuenta cu tin diferente decision dificil pa tuma den gobernacion. Den esaki en general tin dos ruta: uno ta di tuma medida cu ta afecta henter economia, o tuma medida cu ta afecta gobernacion so directamente. Actualmente ta mas importante duna proteccion na e poder di compra general, en bista di e deterioro cu a tuma luga caba den ultimo añanan. Limita gasto di gobierno, y esey ta dificil sin afecta e trahadonan, ta preferibel aunke indirectamente esaki tambe ta afecta comercio. Menos placa gobierno ta gasta, sea na salario pa empleado o na otro cos, esey tin su efecto, pero menos cu aumento di cualkier impuesto manera BBO/BAZV. Ta conoci cu e sindicatonan cu ta representa empleado publico lo bay protesta, independiente di e pasonan cu gobierno mester tuma, esey riba su mes por spera, pesey nan ta sindicato y ta defende interes di nan miembronan, nada malo den esey.

Pero ta di spera cu di nan banda nan mustra comprension, mescos cu den e añanan nos tras nan a guli tur e pasonan (=medida) cu gobierno a tuma, sin subi caya. Si gobierno logra cumpli cu loke a acorda na 2014 encuanto indexering, ya caba e empleado publico ta haya mas cu e empleado den sector priva, salvo algun excepcion, a mira den e periodo di gobernacion nos tras.