paso e ombudsman no lo por haci su trabao independiente ni imparcial

Dia 23 di januari 2023 a trata e ley di iniciativa di 16 november 2022 pa trese cambio den e ley di Ombudsman (bepalingen inzake de benoeming en taak van de ombudsman). Partidonan den oposicion no a sostene dicho cambio di ley pa motibo cu e ley no ta duna e Ombudsman e tools necesario pa e por haci su trabou independiente y imparcial.

Wyatt-Ras a describi cu a inicia cu un ley di Ombudsman desde aña 2004 dor di sra. Zulay van Poppel-Marquez, Bislik y Jacobs. Na aña 2011 durante un reunion publico den Parlamento encuanto di un meneer di skol cu a abusa di un mucha, miembronan di parlamento independiente, Marisol Lopez-Tromp y Mervin Wyatt-Ras a presenta un mocion pa un Kinderombudsman. Na aña 2013 a lanta e “bijzondere commissie” encarga cu Ombudsman. A trata no solamente contenido di e ley, alabes e parti financiero, e profiel di e kwartiermaker, campagna di concientisacion y tambe nombracion.

Na 2015, durante tratamento di e presupuesto di aña 2015 tur fraccion hunto a entrega un amienda pa pone un post den presupuesto pa cuminsa haci trabounan concreto dor di e kwartiermaker.

Dia 19 di mei 2015 tabatin entrega oficial di e ley di iniciativa na presidente di Parlamento di Aruba. E ley aki a ser firma dor di tur fraccion den parlamento di e bijzondere commissie Ombudsman. E miembronan inicial tabata e presidente di Parlamento, sra. Lopez-Tromp, sra. de Sousa-Croes, sra. Jansen-Varlack, sr. Rasmijn, sr. Tromp, sra. Wyatt-Ras, sr. Besaril, sra. Ruiz-Maduro, sra. Wever-Croes y sr. Bikker. Despues di 5 aña a pasa e ley aki.

Na maart 2022 a sigui cu e proceso di ancra e ley den Constitucion pa dune forsa di un “Hoog College”. Ta lamentabel cu e fraccionnan den coalicion no ta(bata) habri pa e discucion di aprobacion di dos tercera parti pa nombracion y ontslag di e Ombudsman. Despues di a ricibi consehonan encuanto di e ley aki di cambio di nos constitucion ta pasa e ley di biaha pa votacion den Staten. Esaki sin tene cuenta cu preocupacion di oposicion. E presidente atrobe enbes di busca consensus a grita den gang pa purba intimida miembronan cu nan mester vota pa e ley.

E presidente di Parlamento dogmatico aki, apesar di peticion di Wyatt-Ras di fraccion di AVP na 2022 y tambe di parlamentario independiente Dapney Cesareo-Lejuez a yama un reunion nobo sin voer af e agendapunt bieuw. Pues contra di reglement van orde y ora cu a mustr’e ariba esaki el a nenga di coregi su mes.

El a dicidi tog di habri e reunion bieuw y presidi esaki y no por a sinta pa defende e ley. Pa su cabesura e mester a coloca sra. Dellanire Maduro na su lugar. Despues el a continua cu e proceso na un forma intransigente y asina a haci cu no por a haya consensus for di tur partido den Parlamento. Diferente amienda cu a ser entrega dor di fraccion di AVP a ser rechasa y e ley no por a pasa pa falta di dos tercera parti di voto cu tabata necesario pa adapta Constitucion. Enbes di bolbe sinta na mesa, dialoga pa haya otro bek pa continua e presidente aki a bai haci cambio den e ley mes di Ombudsman sin cu e tin cu ser ancra den Constitucion.

E ley presenta ta haci par di cambio pero e no ta fortifica e posicion di e Ombudsman pa por haci su trabou na un forma independiente y imparcial. Ta keda ademas facil pa na momento cu gobierno no ta di acuerdo cu e Ombudsman e por ontsla e of kite for di trabou djies cu mayoria den Parlamento. Esey ta ensera cu friends and family por ser nombra como Ombudsman y cu un persona imparcial cu haci su trabou debidamente di cuestiona gobierno su maneho lo por ser kita di e puesto ey facilmente cu mayoria di ja-knikkers den Parlamento. Pues e Ombudsman cu ser nombra lo mester bai na merced di gobierno si e kier mantene su trabou.

Durante e reunion aki e miembronan di Parlamento cu ta sostene gobierno a keda trece padilanti cu mester pasa e Ombudsman sin cu ta interesa den con e por traha. A parse cu nan kier djies nombra un Ombudsman. Ta keda pues un deficit cu no ta ancra e Ombudsman den Constitucion. E amienda presenta dor di fraccion di Accion 21 sosteni dor di fraccion di AVP pa regla nombracion y ontslag tampoco no a haya sosten di coalicion.

Ta decepcionante ademas cu e politiconan nobo cu ta sostene gobierno ta grita cu pa añanan no por a pasa e ley, mientras cu nan tin nan mas aña awor cu e ley wanta. Segun Wyatt-Ras lo por hef op e comision di Ombudsman, paso tog no a haci uso di dje.