(FILES) In this file photo taken on February 13, 2022 People wait for water with containers at a camp, one of the 500 camps for internally displaced persons (IDPs) in town, in Baidoa, Somalia. - UN humanitarian chief Martin Griffiths warned on September 5, 2022 that Somalia was "at the door of famine" after being hit by four failed rainy seasons that has caused a devastating drought. "Famine is at the door and we are receiving a final warning," Griffiths said at a press conference in Mogadishu, saying famine was likely in two areas in south central Somalia between October and December this year. (Photo by YASUYOSHI CHIBA / AFP) (Photo by YASUYOSHI CHIBA/AFP via Getty Images)

(AP)—E conflicto di casi un aña entre e ehercito y e forsanan paramilitar na Sudan a pone e nacion Africano riba caminda pa bira e crisis di hamber mas pio na mundo cu malnutricion aumentando skerpi y ya caba tumando bidanan di mucha,” e oficina humanitario di Organisacion di Nacionnan Uni (ONU) a adverti diaranson.

Edem Wosornu, director di operacionnan humanitario, a conta Conseho di Seguridad di ONU cu ya caba un tercer di e poblacion Sudanes—18 miyon hende—ta experenciando inseguridad alimentario emergente, y algun area di e region Darfur por yega na nivelnan catastrofico di hamber pa ora “e temporada di escasez na mei.

“Un evaluacion recien a revela cu un mucha ta muri cada dos ora den e campo di Zamzam na El Fasher, Nort Dafur,” el a bisa. “Nos partnernan humanitario ta calcula cu den e proximo siman- y lunanan, rond di 222,000 mucha por muri di malnutricion.”

Wosornu a yama e situacion violento cu a mira storianan hororoso di atakenan basa riba etnicidad, violencia sexual incluyendo “gang rapes”, y atakenan indiscriminatorio den areanan denso, “cosnan di pesadiya.”

Cu e spotlight global actualmente riba e guera entre Israel y Hamas na Gaza y pa un grado menos riba e guera na Ucrania, el a lamenta cu “un travestia humanitario ta tumando luga na Sudan scondi bao di inatencion y inaccion internacional.”

Sudan a cay den caos april aña pasa, ora tensionnan entre su ehercito lidera pa General Abdel Fattah Burhan y e para-ehercito Rapid Support Forces comanda pa Mohammed Hamdan Dagalo a plama den batayanan riba caya den e capital, Khartoum.

Bringamento a plama lihe na otro parti di e pais, specialmente den areanan urbano, pero na Darfur esaki a tuma un otro firma, cu atakenan brutal pa e Rapid Support Forces riba civilnan etnicamente Africano. Miles di hende a ser asesina.

Dos decada pasa, Darfur a bira sinonimo cu genocidio y crimennan di guera, particularmente pa e milicianan Arabe Janjaweed contra poblacionnan cu ta identifica como centro of Oost Africano. Na fin di januari, e fiscal di e Corte Internacional di Crimen, Karim Khan, a bisa cu tin suficiente evidencia pa kere cu ambos banda den e conflicto ta cometiendo posibel crimen di guera, crimennan contra humanidad of genocidio na Darfur.

Wosornu a bisa no tin respiro for di e bringamento feroz na Khartoum, Darfur y Kordofan, cual ta hogar di 90% di hende enfrentando nivelnan di inseguridad alimentario emergente.

A forsa campesinonan pa bandona nan campo y produccion di cereal a cay como cu hostilidad a move den e estado Jazeera di Sudan na december, unda produccion di grano ta mas predominante.

Den e circunstancianan aki, e entrega di ayudo humanitario mester ta un liña di bida, Wosornu a bisa, pero ONU a apela pa 2.7 biyon dollar pa Sudan cu menos cu 5% funda—ricibiendo solamente 131 miyon dollar.

El a expresa speransa cu un conferencia di donantenan di nivel halto pa Sudan y su bisiñanan na Paris dia 15 di april lo resulta den “compromisonan realistico” pa apoya operacionnan di ayudo “entre un hambruna cu ta birando pio.”

Ademas, Wosornu a bisa, ONU mester tin acceso pa yega na esnan mas vulnerable na Khartoum, Darfur, Kordofan y Jazeera cual “ta keda haya daño” debi na bringamento. Tambe mester mas apertura entre frontera y aprobacion pa entrega ayudo entre liñanan di conflicto, el a bisa.

Carl Skau, un vice director ehecutivo di e U.N. World Food Program, a conta e conseho cu e situacion di seguridad alimentario cu ta empeorando na Sudan tambe tin “consecuencianan regional grandi.” Ademas di e 18 miyon hende enfrentando inseguridad alimentario emergente na Sudan, el a bisa cu 7 miyon hende den Sur Sudan y casi 3 miyon hende na Chad cu ta comparti frontera cu Darfur tambe ta enfrentando hamber.

Actualmente, Skau a bisa, 90% di hende cu a aleha di e nivel catastrofico di seguridad alimentario y cu mester cuminda urgentemente “ta pega den areanan cu agencianan humanitario mayormente no por tin acceso,” incluyendo Khartoum, Jazeera, Kordofan y Darfur.

“Si nos ta bay preveni pa Sudan bira e crisis di hamber mas grandi na mundo, esfuersonan coordina y diplomacia conhunto ta urgente y critico,” el a bisa. “Nos mester tur partido envolvi pa provee acceso no limita: entre fronteranan y entre liñanan di conflicto.”

Expresando e mesun yamado di Wosornu pa fondo, el a bisa cu WFP mester a recorta asistencia pa 3 miyon hende den hamber na Sur Sudan y reduci racionnan pa otro pa via di un falta di placa. Y na Chad, el a bisa, WFP lo mester trece fin na asistencia pa 1.2 miyon refugiado y casi 3 miyon Chadiano.

Skau a expresa preocupacion cu hamber lo aumenta mas skerpi ora e temporada di escasez yega na Sudan, y por resulta den inseguridad alimentario catastrofico tanten cu no tin acceso y recurso.

Rein Paulsen, director di e oficina FAO di Emergencies and Resilience, a bisa na un conferencia di prensa cu un rapport di e agencia riba Sudan publica diamars ta mustra cu e dañonan riba produccion agricultural causa pa e conflicto: produccion di cereal den 2023 a cay na 46% mas abao cu 2022m y te cu 80% abao den areanan unda e conflicto tabata mas intenso.