Recientemente a tuma nota di wega online circulando riba rednan social. Den e ‘ Rompe Craneo challenge’ aki, un mucha ta laga otro cay y dal nan cabes, un acto cu por trece consecuencia negativo riba salud di e muchanan.

Azriah Palm di fundacion CVA (Cerebro Vasculair Accident) a duna informacion riba e wega aki y e preocupacion di e fundacion pa esaki, pa motibo cu mucha ta haya golpi fuerte na nan cabes.

E ta bisa cu hende mester sa cu e cerebro ta un organo vulnerabel pa cualkier golpi na cabes. “Nos tin informa comunidad cu nos di CVA no ta acepta y tolera e tipo di weganan aki. Pasobra e por haci e victima paralitico, tin otro consecuencia negativo pa nan salud y nan bida y den caso severo, morto.”

E fundacion ta duna advertencia pa mayor, pa nan sinta papia cu nan yiu y splica tocante e daño y mal wega cu e ta trece cune. Palm ta splica cu e efecto cu por crea ta depende di e caida di e persona. Por ta den algun caso ta resulta den fractura. E problema mas grandi cu por crea ta sangramento, ya cu esaki por causa morto, ‘hersenschudding’, cual ta ora ‘e cerebro ta mescos pudin den un cashi’. Na momento cu cay por fractura craneo ocasionando daño pisa. Consecuencia di e wega por ta fatal.

Palm ta bisa cu no kier hende invalido, of mucha cu ta muri pa consecuencia di un mal wega. E ta bisa pa cada adulto of instancia concerni cu mucha, por ehempel docente, pa desaproba e mal wega.

Den un caso na e isla cercano Corsou, a tuma nota cu un mucha muhe di nuebe aña di edad, kende a dal su cabes pa e wega y a bay hospital, ta recuperando. Palm ta comparti cu no kier pa caso asina sucede na Aruba, advirtiendo, ‘publico por fabor tuma na serio, e por ta bo yiu’.

E ta haci un yamado pa tur instancia concerni cu defensa di muchanan y mayornan papia cu nan yiunan. A puntra Palm si conoce di algun caso cu por a pasa na Aruba. El a contesta cu conoce dos muchanan cu a purba haci’e, pero a gara nan na tempo pa duna advertencia.

Esey ta e informacion cu nan tin, pero no sa di informacion oficial y ta spera cu no tin tampoco. “E golpi aki ta severo. Maske ta depende di e haltura cu ta cay, cualkier golpi na cabes por tin efecto.”

Palm ta splica cu por ta chikito of por ta un golpi grandi. E cerebro ta proteha pa no ricibi golpi mes. Tin algun golpi chikito cu kisas por trece consecuencia den futuro, segun Palm, pero den comparacion cu mokete of golpi fuerte, ta pone cu lo tin mas consecuencia.

Den caso di un golpi hopi duro, por mira sangramento, impacto na e craneo, fractura di lomba. “Ta depende con bo cay”, e haltura cu e mucha a bula prome cu cay. Sinembargo ta keda mas probabel cu lo haya golpi na cabes prome cu na lomba.

A pidi Palm pa comenta riba e caso na Corsou, cu e mama di e mucha kier husticia pa su yiu pero sin perhudica ningun mucha. Locual e kier ta pa e scol para responsabel cu no a tuma accion ora e suceso a tuma luga.

Palm ta bisa cu mirando cu scol no pidi asistencia inmediato, si un caso asina pasa na Aruba, scol tampoco tin un EHBO team na luga. “Nos ta bay traha riba dje. Den caso cu persona tin hersenschudding, sacamento, draaimento di cabes. Mester yama inmediato 911, despues mayornan.”

Palm ta bisa cu esey ta yama na prome instante manera cu wak sintoma caba. Sangramento na cabes, e wowo ta bira blauw, garganta ta cuminsa haya pleki blauw y eynan ta mustra e gravedad di e caso.

E ta bisa cu ta importante pa bestuur di scol inverti den personal pa asina tin algun docente prepara den e tereno di prome auxilio. E ta bisa cu no por tira culpa riba muchanan, pero si duna informacion corecto y keda haci esaki. “Splica e daño cu mal wega por ocasiona y siña nan pa no participa den esey.”

E informacion ta afo y ta importante pa papia duro cu muchanan y no tolera ni acepta e tipo di weganan aki. Pa mas informacion riba CVA por acerca nan pagina di Facebook cu a pone video di conscientisacion riba e ‘mal joke aki’.