Obviamente tin tension den e relacion entre gobierno di Aruba y esun di Hulanda. Y ta trata, atrobe y ainda, di e supervision financiero. Desde siman pasa diabierna tin un asunto un poco peculiar ta pasando, unda di un banda Secretario di Estado ta declara na prensa cu e gobiernonan a yega na un acuerdo encuanto e cambionan cu mester bay den e ley di supervision di Aruba, pa esaki ta actualiza entrante 1 di januari 2024; mientras di otro banda nos Promer Ministro ta declara cu no a ricibi un declaracion oficial ainda di Den Haag cu ta confirma cu tin un acuerdo. Tin algo cu no ta zona bon. Normalmente, si tabatin un acuerdo, nos lo por a mira un declaracion conhunto, no necesariamente cu ambos presente na mesun lugar, pasobra tur dos tin hopi otro compromiso, pero lo a regla algo pa un di nan ta presente, cu ayudo di e medionan moderno na nos disposicion.

En todo caso, nos ta tuma como un hecho cu e Secretario di Estado no ta papia cos cu no ta berdad asina facil, aunke pronto e por ta bandonando e puesto ey, pasobra lo tin un gabinete nobo na Hulanda. El a declara cu e acuerdo ta encera e tres puntonan cu gobierno di Hulanda tabata kier mira inclui den e cambio di ley cu gobierno di Aruba mester efectua awor, ‘den pura’. Pero mirando cu aparentemente na Aruba no tin urgencia pa confirma cu tin acuerdo, ta duna impresion cu a pesar di un acuerdo no tin conformidad cu loke a acorda. Si esey ta e caso, nos por comprende. No cu nos necesariamente ta di acuerdo cu posicion di gobierno di Aruba, pero manera expresa den anterior editorialnan, e condicionnan poni riba mesa di banda Hulandes no ta asina facil pa acepta.

For di banda di Promer Ministro nos por a tende cu tabatin un diferencia di opinion ainda pasobra Hulanda tabata pensa cu no mester mas proyecto di inversion grandi den e formula di ‘Public Private Partnership’ (PPP). Gobierno di Aruba ta haya cu tin cierto asunto di urgencia cu mester por haci ainda bao di e formula menciona. Nos no sa cu si e mester ta bao di e formula ey, pero por ehemplo e caso di e prison nobo, cu a menciona, tin en berdad bastante urgencia.

Sin embargo, nos no ta convenci cu ta esey ta e dolor mayor pa gobierno di Aruba. Di tur manera, gobierno por conta cu hopi mas entrada pa fin di 2023, compara cu 2022. Esaki hasta por yega na Afl. 300 miyon mas, a base di e cifranan conoci di promer mitar di 2023. Segun acuerdo haci caba, mitar di e surplus mester bay na amortizacion di debe, y e otro parti por bay na inversion. Pero…, esey lo ta ‘inversion’ di berdad y no placa pa tur ministerio pa nan por gasta segun nan parecer. Pa nos comprende bon kico ta hungando un papel actualmente: gobierno a base di crecemento economico y tambe aumento drastico di ingreso di impuesto, a crea un suma sustancialmente mas grandi cu loke tabata presupuesta pa 2023, y hasta mas cu ta aparece den e adaptacion di presupuesto, cu CAft a caba di comenta luna pasa. Ey tabata papia di un surplus di Afl. 111 miyon, unda originalmente tabata poni fl. 63 miyon, pero probablemente esaki lo bira por lo menos Afl. 200 miyon… Di e manera aki anto, lo mester tin suficiente placa pa por fin cuminza atende e asunto di e RWZI na Bubali, cu no tin fin di cuminza move… No tin necesidad pa sinta warda pa e entidad nobo pa maneha e proyecto keda instala pa despues nan subi mercado pa busca placa y no mester di proyecto ‘PPP’. Por ta cu tabatin diferencia di opinion tocante e asunto aki, pero asina mes nos ta kere cu tin algo mas dificil pa yega na un acuerdo. Segun nos parecer e punto mas doloroso pa gobierno ta e aspecto di e gastonan di personal, unda Hulanda ta enfatiza un definicion hopi amplio pa ‘gastonan di personal’ bao di e capa di e definicion internacional cu ta maneha. Esaki ta abarca anto, pa yega na e famoso 10% di GDP, tur gasto di Pais Aruba, mas e alto colegionan di estado (Staten, RvA, Rekenkamer), DOW y fondonan di presupuesto y e gastonan paga pa partnernan externo, directamente o via contrato, tambe gasto di personal di e entidadnan di seguro social (AZV, SVb), subsidio di salario pa ‘Bijzonder Onderwijs’, gasto di personal di ex-empleado publico, incluyendo gasto di VUT y wachtgeld, y pago di pension riba gasto di ‘exploitatierekening’ (‘uitkering bij wijze van pensioen’). E ultimo biaha cu Raad van Advies a traha un resumen di gasto asina den nan conseho tabata algun aña pasa, y e total, incluyendo AZV y SVb, tabata na mas di Afl. 740 miyon. Manera comenta anteriormente caba, Raad van Advies por wel di cuminza traha e modelo aki atrobe, pasobra ta esey ta bay ta vigente…

Esaki ta significa, cu ta bay crea un transparencia hopi mas grandi, en todo caso pa e parti importante aki di gasto gubernamental. Awor, nos sa cu gobierno ta propaga ‘transparencia’ na cada ocasion minusculo, pero den practica no ta mustra tanto gana, y den e caso aki sigur cu no. Pa varios aña por a sconde gasto di asesor y amigonan bao di entre otro gasto di DVO (dienstverleningsovereenkomst), pero esey no ta bay mas. Segun nos, ey e dolor ta…