Semper ta posibel pa traha estadistica di tal forma, cu e ta parce di ta apoya bo punto di bista. Ta p’esey nos ta referi na e famoso frase atribui na Prome Ministro di Gran Bretaña, Disraeli: “You have lies, damned lies, and statistics.” No ta nada straño cu den e actual campaña partidonan politico ta trata di fortifica nan punto di bista cu argumento basa riba estadistica. Ta na e lector pa ta consciente di esaki.

Y nos ta duna un man. Un ehemplo di esaki nos por mira den e dianan aki, unda ex lider di fraccion di e partido den gobierno, ta presenta cifra tocante crecemento economico. E grafico presenta no ta traha a base di e cifranan di e volumen economico (Producto Interno Bruto; PIB o GDP), pero a base di e cambio percentual di aña pa aña. Esaki di biaha ta cambia e perspectiva y ta duna un realidad troci: e grafico manera el a ser presenta, ta sugeri cu den e ultimo añanan e crecemento economico tabata superior na e periodo te cu 2009. Pero pa husga esey, nos no mester compara porcentahe di crecemento di aña pa aña, pero e cifranan di e volumen mes, pues e GDP, nominal y real. Pone e ultimo dies añanan tras di otro y ban mira con cos a bay. Den e cuadro riba pagina 4 nos a haci esaki pa nos lectornan, dunando tanto e GDP nominal como esun real, den e ultimo caso anto descontando inflacion (o deflacion).

Kico anto ta bira e panorama, sin distincion si ta geel of berde tabata den gobierno? Cu aña 2008 a conoce e mayor prosperidad economico total, tanto den GDP nominal, como den GDP real. Sin bay den e debate politico di ‘ta ken por yuda’, e realidad ta cu e acontecimentonan grandi den nos economia: reapertura y ceramento definitivo di e refineria, crecemento y caida relativo di turismo a base di e acontecimento nan na Venezuela, crecemento turistico modera bao influencia di mercado Mericano, caida den volumen di consumo priva local, bao influencia di medida tuma pa aumenta entrada di gobierno, a haci cu e crecemento modera den e ultimo añanan ‘ta loke e ta’. Si di un banda e contrincante cu ta desea di drenta gobierno, ta mustra riba eror cometi cu a influencia esaki negativamente, ta nan bon derecho. Si di banda di actual gobierno kier argumenta cu e crecemento modera tabata lo maximo cu por a logra, den temponan dificil, laga nan bisa esey.

Por mira cu, excepto 2012 cu e ceramento definitivo di e refineria, y 2016 cu e ausencia di e turista Venezolano, cu desde 2010 tabatin un crecemento economico modera den GDP nominal. Pero nos no a bolbe ainda na e nivel di 2008, cu tabata e top den henter e decada aki, den termino nominal y real. Mester bisa si cu e GDP nominal di ultimo añanan ta superando e nivel di e añanan prome cu 2008. Lamentablemente esey no a cambia e panorama totalmente pa e GDP real, cu desde 2005 te cu 2008 tabata riba e nivel di Afl. 3500 miyon. Den tur e añanan despues di 2008 a logra apenas supera e nivel di Afl. 3300 miyon.

Nos mester bolbe te na aña 2003 pa nos topa GDP real mas abao cu e nivel actual. Ni den e proyeccion optimista pa 2017 di Banco Central, suponiendo cu rehabilitacion di e refineria ta cuminsa pronto, nos no ta yega mas leu cu e mesun nivel di un tiki mas cu Afl. 3300 miyon. Nos por nota tambe den e grafico presenta pa AVP, cu na 2004 tabatin e piek mas grandi di crecemento, pero di e porcentahe, no di economia mes. Kico e partido kier bisa cu esaki? Cu esey tabata e punto mas halto den kico? Pasobra GDP real a crece berdad cu 7,9% di 2003 pa 2004, anto esey ta e hazaña mas grandi te awor? Anto ken tabata den gobierno? E intencion ta pa elogia e contrincante pa esaki? Esaki ta loke nos ta haya ora ta uza, manera bisa caba, e ‘crecemento di e porcentahe di crecemento’, na luga di sigui e estadisticonan normal di crecemento economico. De paso ta gaba tambe cu e cifranan ta basa riba cifra di Banco Central, loke ta corecto, pero e forma di elabora y uza esakinan no ta di Banco Central. No ta prome biaha cu nos ta mira e partido den gobierno uza e metodo di porcentahe aki pa crea ‘fake reality’.

Cu gobierno actual kier mustra cu tabatin esfuerso y logro modera den avance economico durante nan periodo di gobernacion ta logico y aceptabel. Pero no bin cu grafieknan troci cu ta duna un bista irealistico di e realidad economico di nos pais den ultimo 10 aña, den e afan di proba cu cos ta hopi miho awor. Esey no ta cuadra cu e realidad, sigur no cu e cifranan di GDP real cu ta mustra cu no ta pornada tur instancia internacional cu ta observa nos economia, ta sigui preocupa cu e crecemento decepcionante den termino real.