editorial 2_15_1.jpg

Den dos pais di continente sur Americano tin turbulencia hopi grandi, tanto den economia como riba tereno politico. Tin cierto similaridad den e dos casonan pero tambe diferencia grandi. Na Brasil, den e crisis economico mas grave di ultimo binti aña, gobierno di presidente Dilma Roussef por ta den ultimo dianan di su gobernacion , al menos cu e presidente aki na cabes. E proceso di ‘impeachment’ contra su persona pa su envolvimento den corupcion a bay asina leu caba cu e Camara comun di parlamento a aproba e proceso di destitucion y e asunto a pasa pa Senado pa duna su veredicto. Si Senado tambe aproba e proceso, Roussef mester bandona su puesto pa 180 dia pa e proceso continua. Tin comentario cu den caso cu su vice presidente Michel Temer mester tuma rienda si, e por tin cierto apoyo for di den economia, entre otro for di e federacion empresarial di São Paulo, FIESP, e organisacion empresarial mas fuerte di e pais. Pero mester sucede mas, pasobra tin un pueblo riba caya cu ta harta di tur loke ta pasando y cu tin miedo cu tin mas medida na caminda prome cu cos cuminsa drecha.

Den ultimo añanan, economia di Brasil a cay den practicamente tur categoria: GDP a cay 32% entre 2011 y 2015; na 2015 economia a crece 0,1% y e aña aki lo cay -3,8%. Deficit fiscal tabata 10,4% aña pasa y desempleo ta na 8,5%. Loke ta debe publico Brasil ta basta bon para: 38,5% di GDP.  Pa colmo, Brasil tin henter mundo di bishita e zomer aki pa e Weganan Olimpico cu ta tuma luga pa prome biaha den un pais  sur Americano.

Venezuela den tur aspecto ta pio cu Brasil. E pais ta den un crisis politico hopi mas profundo, cu e podernan estatal reparti bao di e bloke socialista den gobierno ehecutivo y poder hudicial, y cu oposicion democratico den poder legislativo. Aki tambe e poder legislativo ta trahando riba un proceso di destitucion di e presidente, cu tin un caminda diferente pa cana unda mester acumula firma pa haci peticion pa destitucion. Finalmente, si acaso e proceso yega asina leu cu dicidi pa baha presidente Maduro, e pregunta grandi ta kico  e ta haci. Contrario na e situacion na Brasil ta trata aki di un regimen cu te na eleccion di december 2015 tabata goberna cu tur poder den su man, inclusivo un dominio grandi den e aparato militar y policial.

Como agravante, e pais tin e economia mas malo na mundo. No tin cifra confiabel mes di GDP; na 2015 economia a reduci cu -5,7% y demanda interno a cay cu 10,1%. Inversion ta cayendo pa varios aña caba, aña pasa yegando na -17,6%. Na e momento aki, banda di tur tipo di producto basico, tin un escasez enorme di medicamento cu a haci cu un gran parti di e boticanan chikito no ta opera mas. Esaki no ta cuestion mas di falta di cuminda of papel higienico pero di menasa directo pa bida di hende. Na 2014 ainda Venezuela a conoce un crecemento fuerte di su GDP a base di e prijs halto di petroleo, pero no a base di crecemento di economia den agricultura ni fabricacion, cu ta haci cu gran parti di e biyones di dollar di petroleo ta bay na importa producto basico. Na 2015 e golpi grandi a bin cu e caida di prijs di crudo cu te awe ta rond di 40 dollar pa bari y no ta subi tanto tampoco por lo pronto.

Kico pa nos na Aruba ta e consecuencianan inmediato mas importante? Pa loke ta Brasil,  e situacion economico ta haci cu no lo tin perspectiva pa amplia mercado turistico den e pais aki a corto plaso. Por dura algun aña prome cu Brasil sali  for di e recesion aki, cu tin sigur tambe repercusion pa e paisnan bisiña cu tin relacion economico desaroya cu e gigante di e subcontinente cu a yega recientemente na mas di 200 miyon habitante. Den su totalidad e subcontinente no ta mustra avance economico grandi, di manera cu nos ta bolbe wak den direccion di e mercado Norte Americano pa posibel crecemento den sector turistico.

Por ultimo, e  dos paisnan tin un asunto en comun y esey ta e corupcion grandi den e empresanan petrolero estatal di ambos pais. Na Brasil e scandal di corupcion den Petrobras ta hibando na caida di e presidente di e pais. Mientras cu na Venezuela e scandal di e descapitalisacion y robo den PDVSA di hende cu ta yama nan mes defensor di  pueblo pero ta cometiendo e sakeo mas grandi di su historia, tin como escenario un corte na Merca. Den e dianan aki e persona principal di e caso biyonario aki, Roberto Rincón, lo mester aparece den corte.  Despues cu gobierno Venezolano a defende na 2014 ‘El Pollo’ Carvajal cu tabata cera na Aruba y a logra cu Hulanda a libera su persona, awor tur acusacion contra Rincón ta cay den e categoria di ‘agresion imperialista’ di Merca. Por ta cu e huicio ta bay coincidi cu e decision encuanto e refineria?