ORANJESTAD – Diaranson mainta, Fundacion Diabetes Aruba a presenta e proyecto Prisma. Bon Dia Aruba a combersa cu dokter Sharlin Vis, kende ta president di e fundacion, hunto cu Charlene Leslie, kende ta coordinador di proyecto Prisma, y Jasmira Croes Mora, coordinador di POH enfermera practico di Wit Gele Kruis.

Leslie ta splica cu Fundacion Diabetes Aruba a bin cu iniciativa pa proyecto di entrenamento ‘pro- active interdisciplinary self management’. Un programa di educacion den grupo, cu ta siña e pashent tur e maneho di diabetes. E proyecto mes ta bin di Hulanda.

Nan lo siña di e malesa mas miho y con pa haci escogencia propio cu tin efecto positivo den nan estilo di bida, nutricion, actividad fisico, humamento, uzo di medicamento y mas pregunta cu e pashent por tin.

Nan meta ta pa duna informacion tocante e causa y efecto propio di e malesa. Pa por brinda e pashent oportunidad di intercambia nan experiencia, frustracion y nan exito cu otro pashent cu diabetes, y tambe pa conscientisa e pashent nan mesun profiel di riesgo, y motiva pa reduci esaki.

“Pa stimula pashent pa formula meta y modo di maneho propio en colaboracion cu e profesional di salud, pa asina nan por sigui cu nan meta dilanti. E proyecto lo ta te 2020. E tin 3 parti; e prome ta Prisma curso pa trainer, e di dos e Prisma curso pa pashent cu diabetes ,y di tres evaluacion”, Leslie ta bisa.

E pashentnan lo ricibi e curso for di e trainer cu a tum’e prome. E training lo wordo duna pa profesional local den ramo di salud, cu ta traha cu pashent diabetico. E curso tin un duracion di dos dia, y lo ser duna pa trainernan di VUms cu ta e Universidad di Amsterdam di centro medico. E dia ta 16 y 20 mei, 17 y 21 mei. E gasto lo ta di Afl. 500.

“Locual nos ta pidi pa esunnan pa bira trainer ta disponibel pa duna e curso na e pashent, cu nan por duna tres curso y por haci esaki durante of despues di trabou. Pa bin na remarca, e persona mester ta motiva pa duna training, mester tin profesion di salud y ta disponibel”, Leslie a bisa.

E costo pa e pashent ta Afl. 50.-, anto nan tin dos sesion cu lo ta 4 ora, y lo ser duna pa dos Prisma trainer di diferente profesion. Lo tin diferente curso durante aña pa duna tur pashent pa tin oportunidad y pa esnan motiva.

Si un pashent kier participa, por tuma contacto cu e coordinador Leslie na su e-mail charlene@fdaruba.com y nan lo acerca e pashent. Den parti di evaluacion, nan kier midi efecto di e proceso pa wak con e proyecto ta bay den investigacion di Universidad di Aruba y Universidad di Amsterdam den centro medico

Jasmira Croes Mora ta un trainer cu a participa na Hulanda hunto cu otro colega aña pasa. “E training aki ta basa riba e cambio di bida di e pashent, manera a menciona, anto esey ta nos enfoke.”

Segun Croes Mora, e parti esencial den entrenamento ta cu e pashent ta wordo poni central. E ta remarca cu e biaha aki, e manera di approach ta diferente. E ta splica cu nan ta wordo siña otro manera pa acera na e pashent cu tin diabetes.

Locual nan kier ta pa e pashent mes comparti y saca afo kico e mes como pashent sa di nan malesa. E otro parti importante, segun Croes Mora, ta e plan di accion di e persona. “Ami no ta bay bisa kico nan mester haci, nan mes ta dicidi kico pa nan ta importante. Tin 7 parti di e factor cu e pashent mes ta bay traha riba dje.”

E pashent mes ta maneha su malesa, segun Croes Mora ta splica. E parti cu trainer lo haci ta duna diferente entrenamento y guia pa un pashent cu diabetes. Producto cu nan por uza, luga unda nan por haci movecion, entre otro. Pa e motibo aki, nan kier e trainernan ta den diferente area den e parti di salud. Nan ta agrega cu tambe lo kier si familiar di pashent cu diabetes tambe uni, pa asina duna sosten y pa pashent keda positivo.

Dr. Vis a splica cu e ta un programa pa train profesional riba e tereno di diabetes. E ta pa siña pashent con pa anda cu e malesa cronico diabetes. Fundacion Diabetes Aruba a wordo lanta na 1975, te awe ainda organisacion ta para pa e mesun balor. Locual nan kier haci ta conscientisa tur hende cu ta diabetico of famia, comunidad en general di e malesa.

E ta remarca cu tempo di antes tabata mas enfoca riba tratamento medico. Awendia esey no ta suficiente, mester mas pa anda cu malesa di diabetes, mas causa, mas factor di riesgo cu ta haci e malesa un epidemia mundial. Na Aruba, tin un promedio di 10% pa 15% cu ta sufri di e malesa, y no ta wordo bon trata, y no ta pa motibo di dokter, pero nan no ta haya e pashent ta motiva of tin e conocemento pa locual ta rekeri pa trata e malesa.

Como fundacion, Vis ta splica cu nan t’ey, pa educa e pashent, pa haci e pashent mas agil con pa bay cu e malesa, kico nan mes por haci pa trata e factor nan di riesgo. “Pashent mester cambia estilo di bida manera di come, bay cu stress, nos movecion. Nos ta biba den e manera sedentario den un mundo moderno aki.”

Nan enfasis ta pa cambia, asina por preveni e malesa, of pa esunnan cu tin diabetes caba no yega na complicacion mas grave. Nan fundacion ta conta cu 7 profesional cu nan tereno y nan faceta di e malesa diabetes. Biniendo cu e programa, lo ofrece cuido profesional y guia e pashent con pa bay cu e malesa.