Den mi cabez.png

Den mi cabez.png

Wel mi hendenan, manera nan ta bisa “gotta speak it into existence” y segun ami siman a pasa sin mucho bomboshi y nos tur a haya un break bon mereci y liber di drama den noticia, segun mi. Pero ban papia! Riba menu awe nos tin koffie, racismo y rencor.

Poco dia pasa, mi tabata sinta cu mi amiga na un parti di scol cu yama “The blue area”. El a bay cumpra su koffie na cafetaria y bin bek cu un cara. Ban duna mi amiga e nomber Isabella. Isabella a nace na Hulanda pero ta di descendencia Africano, su mayornan a emigra pa Hulanda tempo nan tabata hoben y integra den sociedad. Isabella ta un muhe hoben, color scur, halto, bunita, lief, inteligente etc. Pero te hasta si e no tabata tin tur e cualidadnan aki, e no lo ta un excuus pa e manera cu constantemente e ta wordo trata na Hulanda. E ta cay sinta mi dilanti bek y e ta bisa “Mi tabata para pa paga y e cahera a skip ami y laga e mucha muhe mi tras pasa mi dilanti. Tambe e tabata bisa tur hende danki y ayo, pero ora ami a yega pa paga e no a bisa mi nada. Bosa, mi ta custuma caba, henter mi bida cosnan asina ta pasa mi. Pero na Utrecht e ta djis hopi mas erg cu Amsterdam y mi ta contento cu mi no ta biba akinan”.

Mi curason ta kibra p’e y di berdad mi ta desea cu mi por tin palabranan concreto pa bis’e cu no ta su fout, cu su color di cuero no ta un pica y cu e mester laga hende den nan ignorancia. Pero esaki ta su bida, dia aden y dia afo. E ta traha part-time na Primark y e ta conta mi cu te hasta ora ta druk, tin clientenan ta prefera warda pa un di su coleganan color cla desocupa nan mes na luga di laga e atende nan. E ta keda keto, e no ta bringa cu ningun hende, pasobra ta masha facil e por haya e label di “angry black woman” aunke e tin tur derecho pa ta rabia.

Par di siman prome, nos tabata sinta na un restaurant Italiano. Isabella, ami, un Hulandes kende nos ta bay yama Lotte y mi otro amiga di Armenia. Na mesa, e discusion tabata touch diferente tema entre otro con Amsterdam ta perdiendo su “encanto” debi na tanto turista, discriminacion, racismo y demas bomboshi. Mi amiga di Armenia tabata conta con e tambe ta traha part-time na un tienda y tin biaha clientenan simplemente ta prefera di wordo atendi pa su coleganan Hulandes. Lotte, kende ta bisti ban bisa un poco “straño” y tin cabey pinta ros ta conta cu el a drenta un tienda y di biaha e personal di siguridad a cuminsa cana su tras. E ta bisa cu e sa masha bon cu ta pasobra e ta bisti y mustra un cierto manera. Isabella ta argumenta cu e ta comprende cu e situacion ta algo fastioso, pero e no por compara discriminacion cu racismo pasobra simplemente e no ta e mesun cos.

Como inmigrante bo ta pasa den tanto cos constantemente, nos ta laga nos paisnan en busca di un miho bida y hopi biaha mi ta cuestiona si di berdad e sacrificio ta bal la pena. Si ta productivo y sa hopi idioma ta bal mas cu wordo trata cu respet y decencia. Si un diploma na final ta bal mas cu un bida yena cu discriminacion y racismo. Si mi infancia podise lo por a ta mas feliz comiendo platano bashi den mi bario na Santo Domingo. Mi ta scucha otro hende comparti nan experiencianan y mi ta bay bek na tempo mi tabata chikito, tur locual cu mi a deal cu ne na scol, na trabounan, den mi seno familiar, na mi mama su cas. E juffrouw cu tabata duna mi tur otro mucha buki y ami papel blanco pa pinta pasobra segun e “mi no tabata sa nada”, con el a bisa mi mama cu sigur e ta un otro Latina cu a bin Aruba pa strica riba su lomba. E trabounan cu tabata demanda pa mi stret mi cabey pasobra mi krulnan no tabata wordo considera profesional. E hefe cu a bisa mi cu e compania simplemente no kier a tuma Dominicana y e señora na banco cu a bisa mi cu e por a duna un Arubiano e trabou pero e tabata kere den mi. E bisiñanan cu tabata y ainda ta bin mi mama su cas papia malo di Latinonan manera cu ami cu mi mama no ta Latino.

E backhanded compliment semper di ta di afo pero ta okay pasobra nos no ta “mescos cu nan”. Con duro bo ta purba di no warda rencor na niun hende, di no husga prome cu bo conoce, di no haci cu otro locual bono kier nan haci cu bo. Mas sinembargo, tur esey ta mas facil pa bisa cu pa haci. Ami, Isabella y miyones di inmigrante mas rond di mundo lo triunfa. Mi ta sigur di esey, e ta den nos pa pusha bay dilanti. Sigur cu mi no ta bay laga nada stroba mi di alcansa mi metanan y lucha pa habri porta pa otronan. Pero ami, ami a bin cu “tough skin” di Aruba caba. Desde masha tempo caba a stop di forsa, stop di purba di sinta na mesanan cu no ta pa hende manera ami, no pasobra mi ta sinti “menos” sino mas bien pasobra mi stima mi mes y mi no ta hinca mi mes den espacionan unda mi no ta bon bini. No puntra mi dicon mi ta na Hulanda casi dos aña y mi no tin ni un amigo Hulandes, bay puntra nan dicon den mayoria di ocasion, nan no ta ni bira wak mi.