Fin di November lo lansa portal nobo pa facilita peticion di permiso completamente digital

“El a tuma un keho riba Facebook pa por a haya reaccion di DIMAS.” Asina comerciante Ashlin Ahlip a bisa Bon Dia Aruba. Ahlip y su casa tabata pendiente permiso di DIMAS. Un peticion cu a entrega e peticion pa permiso na fin di Juni.

E casa di Ahlip ta originalmente di Suecia, y ya tin cinco aña na Aruba. Pero, asina mes e peticion mester a bay prome pa DPL,c cu mester duna conseho prome cu DIMAS por duna permiso.

Esaki ta un storia cu hopi hende, cu ta tende tur ora cu Aruba mester reforma su maneho di admision. Es mas, e ta parti di e landspakket unda a bay de acuerdo pa e proceso di proceso di permiso ta mas agil.

E casa di e comerciante local a bin Aruba cu su mesun negoshi, cu un co-firma di un local. El a stop cu e negoshi, pero ningun caminda a informa e dama cu e por a pidi e asina yama ‘renteniers-vergunning,’ cu ta permiso cu ta duna personanan cu tin inversion of tin suficiente fondo di su mes pa por sigui biba na Aruba. Consecuentemente, sin su negoshi a dicidi pa aplica pa un permiso di servicio domestico. Ahlip ta bisa cu esey tabata unico opcion cu a mira e momento ey, pa falta di informacion. “Kizas esey a hala atencion na DIMAS?” E comienso di aña, Ahlip y su pareha a bay Suecia y a dicidi pa casa, pasobra e proceso pa keda na Aruba legalmente tabata mustra imposibel. Ademas, nan tabata den relacion cu otro pa hopi aña caba, pues e transicion pa casamento tabata algo organico.

E prome problema tabata ora cu nan a bolbe Aruba cu inmigracion no tabata kier a laga e casa drenta. Despues di splica cu e mester a bay Suecia pa renoba su paspoort a permitie drenta. “Sin paspoort no por aplica pa permiso tampoco.”Sinembargo, ora cu a kere cu e proceso pa un persona cu paspoort di Union Europeo, casa cu un Arubiano a bay lihe, e tabata net lo contrario, segun Ahlip. Su post riba Facebook tabata na fin di October, mientras cu e peticion a bay aden na fin di Juni, cu ta mas largo u e periodo legal di 12 siman maximo cu DIMAS tin pa contesta. Un amigo abogado a splica e pareha Ahlip cu e hecho cu a pasa 12 siman ta duna nan e derecho pa manda obhecion (bezwaar) na DIMAS y esey a sosode tambe ayera mainta. “Legalmente nos tin derecho di contesta.”

e-Helpdesk ta complica

Berdad DIMAS tin su sistema online, pero e ta hopi complica pasobra e lenguahe digital ta pa personanan cu ta hopi agil den e mundo digital. Algo cu mayoria hende cu ta aplica pa permiso no por. E pareha Ahlip a haya un amiga pa yuda pasobra a yega na un punto cu ningun hende di DIMAS tabata contesta. Riba e Facebook di DIMAS tampoco e por a haya e-mail di hendenan cu por a yud’e y finalmente el a dicidi pa expresa su frustracion riba Facebook. Pa su sorpresa, diripiente yen di hende tabata mand’e e adresnan di e-mail cu e mester, hunto cu number di telefon. Asina so diripiente el a haya un e-mail di DIMAS cu ta bisa cu su casa tabata na Aruba na 2019 pa 2020 sin permiso y cu e debe e permiso pa e aña ey. “E e-mail a bin ‘out of the blue’ pasobra mi a bay keha riba Facebook. Ta algo cu mi no kier a haci.”

Ashlin Ahlip y su casa mesora a paga e suma, pero e punto cu e kier haci ta cu tanto e como su casa tin opcion. Si e como Arubiano y su casa cu tin su paspoort di Union Europeo ta experiencia un proceso asina, e kier sa kico ta di tur otro hende cu ta mara na permiso, particularmente personanan cu no ta agil den e idioma digital di e sistema di DIMAS, pasobra no ta haya ayudo y no tin ningun caminda pa bay.

DIMAS

Kathy Ruiz Paskel, Director di DIMAS a bisa cu aunke cu no ta e custumber di papia di casonan individual, e por bisa cu a comunica cu e pareha Ahlip prome cu su post riba Facebook. Es mas, e e-mail a bay net prome cu a pone e keho riba medio social. Locual si a tarda ta e decision positivo pa e permiso. “E tabata firma hopi tempo caba, pero nan no a mand’e pa nan,” e Director di DIMAS a reconoce. “Esey ta keda atendi awor.”

Pero pa loke ta servicio di cliente, DIMAS ta den ehecucion di su plan pa transforma esaki, segun mr. Ruiz Paskel. E sistema automatico lo cambia y lo bira mas simpel pa e cliente mes por entrega su peticion y documentacion digitalmente. Awor aki e ta bay den un sistema unda e trahado mester baha e informacion y e ora numa hink’e den e sistema di DIMAS. Na momento cu e portal nobo ta cla, e cliente mes lo por hinca e informacion directo, cu ta elimina e proceso di ‘intake.’ “E momento ey, nos trahadonan lo ta dedica na cuido di cliente, y nan lo ta bay duna servicio na cliente y guia esnan cu no por yena e informacion digital. Nan lo guia e cliente pa crea su mesun cuenta, y cada persona cu entrega su peticion lo por wak con leu e proceso di e peticion pa permiso ta, pasobra e lo tin su mesun cartera digital (wallet). Pues na tur momento, lo por wak unda e peticion ta y unda e pagonan ta. E cliente lo tin su mesun cuenta.”

E sistema lo bira mas facil

E sistema nobo aki lo ta cla pa keda implementa pa fin di November. Otro siman lo informa tur gremio riba e sistema y ya caba a cuminza saca parti di e portal nobo aki. Ta trata di permisonan cu ta cay bou articulonan 1 y 3 di e LTU. Articulo 1 ta trata di un Arubiano of persona naturalesa y como tal, no por anticipa e trafico di e grupo aki riba e portal. Articulo 3 ta trata di personal di Marina Hulandes, di Gabinete di Gobernador y miembronan di Corte Comun cu ta bin traha na Aruba. “Nan ta entregando nan peticionnan riba e portal for di Juni caba y nan ta haya nan contesta tambe na forma digital.” Segun e Director di DIMAS, e proceso ta canando bon. Awor ta cabando e parti di articulo 7 di e LTU, cu ta e grupo mas grandi, cu ta permiso pa estadia/trabou temporal. Como tal ta bay acerca gremionan pa yuda e dunadonan di trabou pa siña traha cu e sistema, y pa nan mes haci e peticion di permiso pa nan empleadonan y respectivo famia. “Asina ta baha e presion tambe pa haci cita, pasobra tur hende lo tin e proceso bou nan mesun control.” Consecuentemente e fenomeno di tramitadornan, esta personanan cu ta cobra pa maneha e proceso di permiso, tambe lo pasa pa pasado, ya cu esnan cu ta haci peticion di permiso mes por haci’e na un forma mas eficiente pa medio di e portal nobo. Unabes cu e dunado di trabou sa con pa traha cu e sistema y e trahadonan di DIMAS ta prepara pa guia con pa usa e portal, ta spera cu e periodo di frustracion y tumamento di hopi tempo ta bira parti di pasado. “Tin cliente cu no ta un dunado di trabou, nan por haya asistencia di e empleadonan di DIMAS pa mustra con pa yena e aplicacion.”

Permiso multianual

Tin e posibilidad pa ley, cu ta bay emiti permiso pa mas cu un aña. Na Juni, Andin Bikker a pasa e ley pa delinea cua categoria di permiso por conta pa mas aña y esaki ta inclui pa famianan. Esey ta nifica cu den e portal, e persona cu ta haci peticion por scoge pa un permiso multianual, si e ta cay den e categoria cu ley ta permiti pa esaki. Esakinan ta personanan di Hulanda, Union Europeo y Merca. Nan tin e opcion pa kies un permiso cu ta pa mas di un aña. Un persona cu ta bin di Hulanda mester pasa e ‘toetsing’ di mercado laboral, pero unabes cu e pasa esey, e ta califica pa un permiso multianual y si e keda cu mesun dunado di trabou, e cu su famia lo haya e permiso pa mesun cantidad di aña. “Pero esey lo bira posibel ora cu e portal ta completamente cla. Ta trahando riba su configuracion pa asina duna impulso na locual ta poni den ley,” Kathy Ruiz Paskel a splica.