Studiante di AFY:

Aunke cu por a mira cu studiantenan na Academic Foundation Year (AFY), cu a colabora cu e tesis di studiantenan stranhero tabata poco intimida pa esaki, un di e studiantenan ta splica cu ‘mi a scoge AFY, pasobra bo por haya experiencia den traha literatura academico. Bo tin cu cuminsa un caminda’.

Tambe e studiante ta haya cu por bin cu miho preparacion pa esaki den scol secundario.

Pa un studiante cu pa prome biaha a envolve su mes cu un investigacion na nivel academico di bachelors, esaki tabata un experiencia positivo y sumamente interesante, aunke no tin hopi enfoke riba research pa final di scol secundario.

E studiante aki yama Lian van den Berg, kende actualmente ta studiando na e seccion di AFY di Universidad di Aruba. Sra. van den Berg ta conta Bon Dia cu aunke na AFY nan ta haci diferente investigacionnan chikito, su envolvimento cu e colaboracion di investigacion di studiante entre Universidad di Aruba y University College Utrecht (UCU) tabata mas amplio.

Esaki manera e studiante ta conta ta pasobra e proyecto ta uno mas amplio y tabata un bon oportunidad pa e studiantenan di AFY por mira kico tur ta bay den preparacion pa traha un ‘tesis na nivel di bachelors’. Sra. van den Berg ta splica cu e experiencia aki ta unico mirando cu ‘den scol secundario studiantenan no ta enfoca riba desaroya e aspecto investigativo mucho hopi’.

Coralnan den estado ‘deplorabel’
Sra. van den Berg tabata envolvi den e investigacion di Annemieke Drost riba e salud di varios rifnan di coral rond Aruba. Manera nos a raporta, sra. Drost a envolve ciudadanonan den su investigacion por medio di test si un metodo pa midi salud di coralnan desaroya na Australia, ta aplicabel na Aruba. Esaki ta envolve bay bou awa y purba mira con scur y con cla e colonan di coral ta creciendo cerca di rif.

E resultadonan preliminario di e investigacion a keda publica den un buki y por haya esaki por medio di Universidad di Aruba su website di forma digital.

Sra. Drost, sinembargo, a expresa anteriormente cu e estado di salud di coralnan na Aruba na e luganan cu el a logra bishita tabata ‘deplorabel’. Esaki entre otro pa via di desaroyo di industria turistico cual ta atrae mas botonan pa recreacion. El a indica cu aunke economia ta importante, ta importante tambe pa tene cuenta cu aspectonan natural cu ta dificil di recupera.

Mi sa cu turismo ta importante pa economia, pero mester tene cuenta cu bo recursonan natural tambe haya prioridad. Pasobra si no esakinan ta bay perdi.”

Ciudadanonan y te hasta un reportero di Bon Dia Aruba a haya chens pa participa den e sondeo aki. Sra. Drost su meta tabata pa motiva ciudadanonan pa tuma un interes activo den nan medio ambiente y tambe pa realisa cu ciencia no ta solamente pa cientificonan, si no pa henter comunidad.

Mi ta kere por bin miho preparacion pa haci investigacion academico’

E motivacion aki siguramente a keda cu sra. van den Berg, kende particularmente a haya e sondeo riba coralnan interesante. Pero reflehando riba esaki, e studiante ta haya cu mester motiva studiantenan pa desaroya e hermentnan necesario pa haci un investigacion academico apropia, na fin di scol secundario.

”Nan tin esaki den forma di e profielwerkstuk cu bo ta haci den examenklas. Pero ami cu a bay VWO ora mi mira bek riba mi PWS mi no ta haya esaki ta un investigacion academico na nivel mirando cu mi sa awo con un research paper tin di ta hinca den otro.”

Particularmente mirando cu ora studiantenan caba VWO, hopi biaha nan ta dicidi pa bay un estudio na nivel universitario di WO, cual ta envolve hopi research, e studiante ta haya cu por tin miho preparacion pa e aspecto aki. “P’esey mi ta contento mi a dicidi di haci e aña di AFY, pasobra mi ta sinti mi mes prepara pa un estudio universitario na nivel di WO, specialmente compara cu ora mi tabata den VWO.”

Sra. van den Berg manera menciona a haya e topico di sra. Drost su investigacion interesante, mirando cu e mes como Rubiano/Hulandes no tabata sa nada di e coralnan di Aruba. “Y mi ta kere esaki ta lamentabel, pasobra hopi di e coralnan ta malo of ta muriendo. Hende no ta presta mucho atencion na e coralnan y mi ta kere mester bin mas atencion riba esaki.”

E studiante tin plannan pa sigui contribui na e literatura academico riba e tema di coralnan na Aruba. Cu e intencion di sigui conscientisa e publico riba esaki, pero muy particularmente e generacion hoben.

”Mi ta kere ta importante pa ciudadanonan tambe ta envolvi cu ciencia pasobra cientificonan no por haci tur e trabou. Si bin mas envolvimento di comunidad nos por tin resultadonan mas amplio. Y na Aruba no tin hopi literatura academico riba e topico di coralnan specialmente.”