Desde inicio di e gobierno di coalicion aki, a pone enfasis riba bon gobernacion, integridad y transparencia. Mayoria di e electorado cu a vota pa duna bida na e gobierno aki lo ta completamente di acuerdo cu esey, sigur si nos mira e casonan cu ta bay scondi bao di avifauna exotico, y cuanto mas ta sigui? Importante ta cu durante e periodo di gobernacion mes lo mester por mira e metanan haya forma concreto. Mirando atras despues di casi dos aña, tin cierto aspecto di e esfuerso aki a cuminsa cana. Por ehemplo e Bureau Integriteit, cu pa un motibo of otro no a haya un traduccion na Papiamento, pero esey ta asunto menor. E entidad aki ta dedica na crea mas conocemento entre funcionario publico pa reconoce y actua den caso cu integridad ta resulta comprometi. Naturalmente esaki ta intimamente liga na e tarea di reconoce y maneha caso di corupcion den e aparato publico. Un necesidad? Sigur cu si. Pero, no por keda na esaki so.

Por ehemplo, lo mester a bin tambe un ‘Integriteitskamer’ cu lo a bira responsable pa maneha integridad den e casonan mas grandi, manera den caso di proyecto grandi unda gobierno ta envolvi, pa vigila entre otro e proceso di destaho publico. Lamentablemente net e proyecto aki no a avansa, en todo caso no asina cu por a mira un ley yega parlamento pa introduci e Camara di Integridad aki. Lastima pasobra nos ta den un epoca cu varios proyecto grandi di pasado reciente y algun tumando lugar awor. Y ademas den un tempo cu e gastonan pa e pagador di belasting ta birando dia pa dia mas, a pesar cu a haya e conseho di CAft pa no crea mas proyecto ‘PPP’ cu a lo largo ta bira un peso grandi pa finanzas publico. Es mas, den e ultimo parti di e protocol di november 2018 gobierno di Aruba ta compromete su mes pa no haci mas compromiso di proyecto PPP, “mirando e peso cu e contratonan aki ta pone riba presupuesto di Aruba,” manera e texto di e protocol ta bisa.

Por cierto nos mester a corda riba e Camara di Integridad aki, ora nos a mira e declaracion di e partido politico sin representacion parlamentario Raiz, cu ta aparece den e edicion aki. No pasobra nos ta confirma o apoya e punto di vista cu nan ta trece dilanti, pero esaki ta e tipo di proyecto di alcance financiero grandi, pa cual tabatin pensa e tipo di instrumento aki, pa garantisa proceso debido den e proyectonan aki. Aparentemente e no a haya prioridad, pa duna esaki na e Camara di Presupuesto, di cual a keda palabra den e mesun protocol menciona, cu Aruba lo cuminsa traha riba su introduccion. Corda bon si; no ta menciona fecha pa ki tempo e por keda introduci. Y ademas e fecha ey ta depende di con ta maneha e problema financiero di gobierno, den bon colaboracion cu Hulanda, pa nos por haya un perspectiva realistico pa introduci e Camara di Presupuesto. Y manera cos ta pintando, cu pa motibonan desconoci a scoge e caminda dificil di confrontacion, por bien ta cu e Camara di Presupuesto ta keda for di horizonte pa basta tempo.

E pregunta cu ta surgi ta: nos mester keda warda cu e Camara di Integridad te ora gobierno caba di pasa tur su proyectonan grandi, pa despues introduci esaki? Nos no ta bisa cu tin mal intencion den wega, pero ta notable cuanto atencion publico a dedica na esun di Presupuesto, ‘pa porfin nos libra di e …, hendenan ey’, mientras cu practicamente no ta tende nada mas di e Camara di Integridad. Nos por haya un ‘update’ anto?

Sin embargo, tin mas asunto cu nos por bay regla di biaha. Algun tempo pasa nos a critica e hecho cu e ministro encarga cu Transporte, Comunicacion y Sector Primario a haya necesario pa nombra su asesor den tres posicion di comisario na tres empresa estatal. Ta hende capaz a caba na Aruba, o ta asina cu atrobe mester a duna prioridad na e famoso ‘hendenan di confiansa’, señal clave di nepotismo. Awor e asesor a bira parlamentario pa e partido grandi den gobierno, y a bira mas dificil ainda pa combina e responsabilidadnan aki. Den e puesto di comisario e parlamentario ta subordina na e accionista unico di e empresa, cu ta Pais Aruba, y e ministro concerni ta eherce e responsabilidad ey pa e Pais. Con e parlamentario aki tin pensa di actua independientemente den parlamento, si na otro momento e ta subordina na un di e ministronan cu e mester controla? Aunke segun nos no tin regla, ainda, cu ta obliga e parlamentario pa renuncia su puestonan den e diferente companianan, nos ta kere cu aki etica general ta exigi cu e ta haci tal.

Pero, no ta cuestion di laga tur esaki depende di asunto incidental. Ta bira tempo pa e reglanan uniforme di conducta, hinca den un ‘Corporate Governance Code’ pa tur entidad liga na gobernacion, tambe pa evita e tipo di caso aki. Na lugar di perde tanto tempo den pelea inutil cu gobierno di Hulanda y Reino, cuminsa traha den serio riba loke a priminti.