(AP) – Ningun hende por nenga cu e mundo por ta inhusto, pero niun hende no a premira un diferencia den cantidad di vacuna disponibel entre e paisnan di mas recurso cu e paisnan di menos recurso asina grandi, y asina leu den e pandemia.

Desigualdad ta tur caminda. E proceso di vacunacion a bay bastante bon na Merca, suficiente pa tin casi mi ta di e populacion vacuna cu por lo menos un dosis, mientras cu Haiti, cual ta un biahe cortico leu, apenas a ricibi su prome entrega di vacuna dia 15 di juli, despues di luna y luna largo di promesanan no cumpli. 500,000 dosis di vacuna pa un populacion di mas di 11 miyon. Cana a percura pa mas di 10 dosis pa cada residente, mientras cu Sierra Leone su porcentahe di vacuna apenas a yega 1% riba dia 20 di juni.

E ta manera si e paisnan ta hambra, segun Strive Masiyiwa, e persona encarga cu ricibimento di e vacunanan , ken a haci referencia na e dicho Mericano “the richest guys grab the baker” (esun mas rico ta bay cu e panadero).

Oficialnan Mericano y Europeo ta hopi envolvi den e distribucion di e vacunanan contra coronavirus a comenta na The Associated Press cu no tabatin ningun pensamento ni preparacion na con lo lidia cu e situacion globalmente. En bes di esaki, nan a opta pa nan mesun uso domestico.

Sinembargo, tin hopi mas motibonan specifico dicon e vacunanan a tarda pa yega, y den cierto luga te ainda no a yega.

Inesperadamente COVID-19 a causa desastre na e paisnan di hopi recurso prome, y algun di nan luganan cu tambe a traha e vacunanan. Restriccionnan di exportacion a mantene e dosisnan aki dentro di nan frontera.

Tabatin un plan global di compra pa por provee vacuna na e paisnan di menos recurso, pero e tabata asina defectuoso y cu asina tiki fondo cu e no por a competi den e competencia di compra. Derechonan di propiedad intelectual a gana contra prioridad di salud publico global. E paisnan aki a expande vacunacion cada mas na personanan mas yong, y a ignora e suplica di tur e oficialnan di salud pa haci donacion di nan dosis, y a prefera di cuminsa un debate pa mas dosis nobo, pa ‘reenforsa’ e dosis nan ya duna na e pueblo, tur esaki mirando cu e paisnan di menos recurso no por a vacuna nisikiera e gruponan di halto riesgo.

E diferencia aki den cierto manera tabata inevitabel. Nacionnan di mas recurso a spera di mira regreso den nan inversion di placa den impuesto. Pero e grandesa di e desigualdad aki, e wardamento di tur e dosisnan aki di e vacuna sin usa, e falta di un plan efectivo pa resolve un problema global a impacta e oficialnan di salud, aunke no ta e prome biaha.

“Esaki tabata un arkitectura di inhusticia delibera.” Masiyiwa a declara na un conferencia di Milkin Institute.

“Nos no tin acceso na vacuna como donacion, pero tampocp a nos por cumpra. Pero mi ta sorprendi? No. Pa motibo cu esaki ta e mesun caminda unda cu nos tabata ta durante e pandemia di HIV. 8 aña despues cu e medicina tabata disponibel den e paisnan aki, te ainda nos no a ricibi nan, y nos a perde casi 10 miyon hende pa motibo di esaki.”

“E ta cuestion di calculacion simpel. Nos no tin acceso. Nos no tin nigun milager di vacuna.”

E World Health Organization a actualisa su guia pa epidemia despues di cada brote, mas recientemente cu Ebola den mente. Despues, un enfermedad a sali cu a ser conteni den paisnan unda cu tabatin escarez di servicio di salud publico, cu poco mantenimiento di higiena y areglo di bida aglomera cu conexion di biahe limita.

“For di comienso nos a bisa cu lo ta hopi importante pa tin un plataforma unda cu tur pais lo por ricibi vacuna, unda cu tin responsabilidad y transparencia.” Christian Happi a declara, un profesor na Nigeria su Redeemer University y un miembro di CEPI su comite consehero di ciencia. “Pero e idea completo ta cu nos a pensa e paisnan di mas recurso lo provee fondo pa por logra esaki pa e paisnan di menos recurso tambe.”

Expertonan di salud global pronto a realisa cu e paisnan aki di mas recurso lo “firma un pida di papel, bisando cu nan ta kere den igualdad, pero na momento cu e fichanan ta poni riba mesa, nan tur ta haci loke nan kier.” Happi a agrega.