Programa di gobierno pa e proximo periodo di gobernacion no ta conoci, pero si nos sa den linea general kico ta e cuadro dentro di cual e desaroyo economico y social lo mester move. Tanto e plan di reforma Hulandes, y e plannan strategico internacional, acepta pa hopi pais, ta indica e necesidad di move den direccion di ‘desaroyo sostenible’, expresa den e 17 metanan di desaroyo sostenible manera formula pa Nacionnan Uni.

Desde basta tempo caba gobierno di Aruba a declara e deseo di yega na desaroyo sostenible na 2030 tambe. Di banda Hulandes a enfatiza tambe pa Aruba no solamente yega na finanzas publico saludable, pero crea mas resistencia y resiliencia economico general den e proximo añanan, loke a keda proclama tambe como meta. Pero, manera semper, manera ta bisa na Spaño, ‘entre lo dicho y lo hecho hay mucho trecho’. Nos ta yegando final di aña 2021 y inicio di 2030 ta djis ocho aña mas leu den futuro. Y riba practicamente tur tereno importante nos a keda na expresa deseo y no ta mira cos concreto ainda. Hasta nos por a observa den ultimo añanan cu a perde hopi tempo costoso cu elaboracion di plannan di desaroyo economico, cu a hiba nos mas leu ainda di e metanan strategico aki.

Esey tabata por ehemplo e presion di varios banda pa gobierno duna prioridad na e ilusion di recuperacion di e refineria, mientras cu dificilmente por haya algun experto riba e tereno di petroleo y energia cu ta sostene e supuesto viabilidad di un refineria, sea drecha o traha nobo manera a pretende, na Aruba. E pregunta si un refineria lo por a significa un posible diversificacion economico, a haya contesta. Nos ta cuatro aña despues cu e gobierno di turno a dicidi di continua e ilusion di e partido rival cu e busqueda di un operador, y no tin ningun resultado na vista. Durante tur e añanan ey tabatin tambe e intentonan pa diversifica a traves di cultivo di cannabis, y activacion mas en general tambe di agricultura. Tur esey a resulta den practicamente nada, cu consecuencia cu nos ta mes aleha di e metanan strategico pa 2030.

Bon mira nos tin awor ainda dos periodo di gobernacion, pa nos haci mes hopi cu mas di cuatro aña pasa, ademas den condicionnan economico y financiero hopi mas dificil. Y esey ta trece nos na otro pregunta clave: mirando e situacion cu nos ta aden, kico ta e cosnan cu nos por logra ainda den e añanan nos dilanti te na 2030? Logico ta cu e perspectivanan negativo no ta implica cu nos por djis laga e asunto pa su cuenta y no haci nada; e poco cu por logra nos lo mester haci di tur manera. Esey ta e tarea – dificil – pa cualkier gobierno cu ta drenta awor. Y esaki naturalmente no pa loke ta e perspectiva internacional aki, sino sin mas tambe for di e realidad di e pais mes. Esaki ta haci cu riba tur tereno specifico lo mester elabora plan realistico, segun necesidad y posibilidadnan presente.

Pero pa bolbe na e desaroyo socio-economico general, nos perspectiva pa un desaroyo mas stabil y mas varia ta minimo, sin tanto vista riba surgimento di otro sector economico, y unda anto mantene e base fuerte di turismo ta di suma importancia. Cambia rumbo actual di turismo mes, den direccion di un modelo mas sostenible ya caba lo ta un tarea dificil, pasobra e decisionnan di desaroyo turistico pa e proximo añanan ta tuma caba, y esey ta encera e miles di camber den proyecto grandi cu mester drenta den operacion ainda. Crea adicionalmente oferta di camber den unidadnan mas chikito no ta cambia nada na e realidad ey, mas bien ta aumenta mas ainda e oferta di acomodacion den un mercado cu ta parce di ta bay ta satura na algun momento den futuro. E scenario lo tabata diferente si na e momento aki no lo tabatin tanto camber bao construccion caba, y esaki lo limita e potencial pa duna e mercado un cambio den direccion di ‘boutique hotel’.

Pregunta ta e ora con pa logra un cambio, si e pensamento ta cu e modelo actual di hotel grandi no ta esun ideal pa futuro. E interogante e ora ta kico ta e hermentnan cu gobierno tin pa stimula un otro desaroyo turistico di tur manera. Basicamente esey lo mester ta den crea incentivo economico pa otro tipo di hoteleria. Realmente ta dificil pa imagina esaki, si awendia ainda tur cos ta orienta den direccion di incentivo di impuesto, por ehemplo, pa e hotelnan mas grandi, a traves di e areglo di IPC, y menos pa operadornan mas chikito, cu no ta haya e bentahanan di e rebaho riba impuesto riba ganashi y dividend cu ta solamente pa e grupo privilegia di operadornan grandi. E desbentaha den esaki ta conta tambe pa resto di economia. Por bien ta cu e cambionan cu e Hulandesnan ta propone den nos sistema fiscal, cu ta topa cu resistencia di gobierno, tin di haci finalmente cu e defensa, no expresa, di e posicion di hegemonia di e operadornan mayor. Tanten esey keda asina, lo no tin cambio tampoco den e direccion di e estimulo economico, y lo no tin desaroyo diferente tampoco, cu no ta depende di diversificacion den otro sector so, sino tambe di cambio den e sector principal.