Secretario di Estado cu contesta na Parlamentarionan Hulandes cu kier siguransa di supervision

 

Secretario di Estado Alexandra van Huffelen ta comparti e preocupacion di CAft riba e situacion di debe y maneho financiero di Aruba. Asina el a bisa Parlamentarionan Roelien Kamminga di VVD y Jacoba van den Berg di CDA, kendenan a manda algun pregunta pa e mandatario Hulandes, encarga cu Relacionnan di Reino.

E preguntanan a bin a base di ultimo carta cu College Aruba financieel toezicht a manda cu e titulo ‘Aruba no ta duna un mensahe na Conseho di Minister di Reino: placa ta bula sali di porta.’

Sra. Van Huffelen a afirma na e Parlamentarionan Hulandes cu e ta conoci cu e contenido di e carta y riba e pregunta specifico, si e ta comparti e opinion di CAft, e Secretario di Estado a bisa cu si. “E estado financiero-economico di e pais cu un debe publico di riba 100 porciento di e Producto Interno Bruto y un economia cu ta hopi vulnerable ta algo hopi preocupante.”

E Parlamentarionan a puntra Van Huffelen kico ta e consecuencianan financiero di e debe publico di Aruba cu ta sigui aumenta y con e ta evalua esaki. E Secretario di Estado a bisa cu si e debenan publico ta subi pa motibo di e prestamo di likides for di Hulanda, e ora no tin of tin poco consecuencia directo. Esaki ta pasobra Hulanda, pa e duracion di e prestamonan cu ta core te 10 di October 2023, no ta pidi interes riba e sumanan. Di otro banda, indirectamente, un debe publico cu ta sigui subi por nifica cu e interes riba otro prestamonan di Aruba si ta aumenta. Esaki por hunga un papel si Aruba tanto na 2023 y despues lo mester refinancia tanto su debe interno y externo.

Problema pa paga debe si no cumpli

Si Aruba no sigui e proceso di decision di Conseho di Minister di Reino y e consehonan di CAft, ta premira cu Aruba lo haya problema pa paga su debenan y lo bin retraso. Esaki ta pasobra e pais ta opta pa bay pa mas obligacion di pago cu locual e tin na medio financiero of locual tin den caha. Esaki por conduci na un problema di pago agudo si creditornan dicidi pa exigi nan placa y Aruba no por paga.

E Parlamentarionan a puntra con e maneho di Aruba ta compara cu e palabracionnan cu a haci cu Hulanda riba e punto aki y si Alexandra van Huffelen ta dispuesto pa confronta Gabinete Wever-Croes II riba e maneho financiero multianual cu a scoge, y mara consecuencianan na esaki. Nan tabata kier sa specificamente cua ta e consecuencianan.

Responsabilidad di CAft

Van Huffelen a contesta cu e maneho di presupuesto cu Aruba ta hiba ta cana den un trayecto di e procedura di articulo 11 cu ta di haci pregunta y haya contesta, den cuadro di e Presupuesto 2022. Esaki ta relaciona na e procedura cu mester cana si CAft ta di opinion cu presupuesto di Pais Aruba no ta cumpli cu e normanan estableci.

“Mi a pidi Gobierno di Aruba atencion pa esakinan. Pero mi kier warda pa e procedura cauteloso aki cana su caminda y yega na su conclusion, y no crusa esaki cu mi contestanan. Lo mi contesta Tweede Kamer asina cu Conseho di Minister di Reino tuma un decision riba e conseho di CAft relaciona cu e procedura di articulo 11.”

Manera ta conoci CAft tabata warda reaccion di Gobierno riba su carta di 10 di Juni, unda a manda un serie di recomendacion. Minister di Finanzas mr. Xiomara Maduro, despues di a pidi algun dia di tempo, a manda su reaccion. Pero CAft a laga sa di lo no comenta mas riba e carta ricibi di Aruba y cu ta bay duna Gobierno di Reino su conseho. Manera ta conoci, den e carta di 10 di Juni, CAft a laga sa cu den caso cu Aruba no ahusta presupuesto y baha su gastonan, pa asina cumpli cu e normanan presupuestario segun e protocol firma cu Hulanda y tambe segun e LAft, esta e Ley Supervision Financiero di Aruba, lo por recomenda Gobierno di Reino pa duna Aruba un ‘aanwijzing.’

Reformanan mester ta den presupuesto di Aruba

Di otro banda, e Parlamentarionan tabata kier sa e efecto di e maneho cu a hiba riba e agenda di reforma cu e paisnan a acorda cu otro, particularmente den e landspakket. Pero riba esaki, Alexandra van Huffelen a bisa cu e no por bisa kico ta e efecto di e maneho presupuestario di Aruba riba e agenda di reforma. “E ta responsabilidad di e paisnan (den e caso aki, Aruba) pa pone suficiente medio disponible pa ehecucion di e landspakket,” e Secretario di Estado a bisa. “Al contrario, nos a acorda den Conseho di Minister di Reino cu e paisnan lo inclui e efectonan di e implementacion di e landsakket den nan presupuesto.” Den otro palabra, Aruba mester presenta un presupuesto cu ta refleha e landspakket acorda.

VVD kier garantia di supervision

Mester bisa cu den comienso di siman, e topico aki a bin dilanti tambe durante e asina yama WGO cu ta e WetgevingsOverleg, cu e comision permanente pa Relacionnan den Reino di Tweede Kamer. Aki Parlamentario Kamminga a expresa su preocupacion pa e maneho financiero di entre otro Aruba. “E ultimo zonidonan for di Aruba riba si ta sigui recomendacionnan di CAft ta preocupante pa VVD. Pa nos fraccion, e ta importante cu supervision ta bira un aspecto importante di e landspakketnan y pa e paisnan por ricibi sosten financiero.”

E Parlamentario a expresa di ta lamenta cu a bolbe pospone e decision riba e organo COHO. “E ta parce cu awor cu a duna placa, ta trata di renegocia e condicionnan. Esaki ta inaceptabel pa VVD. Claro cu e meta final ta pa logra e reformanan, pero esaki no por sucede sin un structura di supervision adecuado. COHO ta netamente pa haci esaki sin cu ta impone for di Hulanda. E ta un entidad independiente netamente pa asina por ehecuta reformanan cu ta hopi importante pa ciudadanonan di e paisnan (Corsou, St. Maarten y Aruba). Ki ora e lo ta pa e Secretario di Estado bisa cu awor ta suficiente? Mi sa cu e paisnan lo bin cu un proposicion, pero mi ta spera cu e ta un otro trayecto cu e geschillenregeling, pasobra cu esey no tin adelanto,” Kamminga a enfatisa.

E reaccion di Alexandra van Huffelen riba e situacion financiero di Aruba ta similar cu locual el a contesta por escrito. El a enfatisa cu e ta spera cu CAft y Gobierno di Aruba por yega na un acuerdo riba e pregunta cua elemento por of no mester keda inclui den presupuesto y particularmente cua reforma mester sucede.

Combersacionnan riba COHO na September

E Secretario di Estado a informa e Parlamentarionan Hulandes cu e reformanan proponi ta pa yega na un crecemento economico duradero, y como tal, netamente mester percura cu ta fortifica e structura economico di entre otro Aruba, pa medio di baha e gastonan pa un compania por cuminza opera. Mester tin claridad riba permisonan y tambe flexibilisacion di e leynan laboral. Esey ta contribui na e posibilidad pa diversifica economia.

Pa loke ta COHO, e ta admiti cu ainda no a yega na un acuerdo final riba e papel di COHO. “Pero laga mi ta cla. Mi a mustra cua ta e puntonan di salida di Hulanda. E ta di crucial importancia cu e landspakket ta yega lihe na reformanan duradero cu ta acopla na e landspakket. Nan mester sucede lihe pa asina fortifica economianan di e paisnan, pero mehora e calidad di bida diario di e ciudadanonan di e tres paisnan.”

E Secretario di Estado a laga sa cu e combersacionnan ta bolbe inicia na September, pero hecho ta cu reformanan mester y ta sigui, cu ayudo di e asina yama Tijdelijke Werkorganisatie.