Titulo di nos column ta sugeri cu nos ta enfoca principalmente riba uso corecto di Papiamento, pero esey no ota tur. Nos ta explora tambe extensamente e fuentenan externo cu a alimenta nos idioma. Entre e influencianan fuerte di varios banda cu a crea e base pa e Papiamento di awe tin tambe Ingles. E relacionnan cu e idioma ey ta data pa gran parti di tempo cu na nivel mundial y continental e influencia Mericano a crece, segun cu Merca a bira un actor economico di potencia. Cerca nos e relacionnan economico ta bay back na e explotacion minero (oro, fosfat) cu parcialmente tabata Britanico tambe. Desde entrada di industria petrolero mas o menos 100 aña pasa e influencia Ingles Mericano a bira realmente fuerte, tambe pasobra e industria a hiba na entrada di miles di persona di habla Ingles for di diferente isla di Caribe. E influencia naturalmente tabata mas fuerte na San Nicolas, cu a bira residencia di gran parti di e migrantenan ey. Sin embargo, e empleadonan local di tur parti di Aruba tabata comparti e Ingles empresarial y industrial, cu tabatin su influencia riba e Papiamento di e tempo ey, y den cierto caso te awe.

E cultura predominante dentro di empresa tabata asina fuerte cu te awe hopi empresa ta hiba nan administracion y nan comunicacion interno na idioma Ingles, y no e companianan grandi so. Esaki tin di haci tambe cu e escogencia pa sea Ingles o Hulandes pa administracion y auditoria. Aruba ta simplemente demasiado chikito pa desaroya tur e instrumentonan ey na nos idioma. Esey por parce un desbentaha pa esnan mas nacionalista entre nos, pero a crea e base fuerte di conocimento di idioma stranhero y e forma di traha den industria grandi.

Concretamente nos por topa den e Papiamento actual hopi palabra Ingles, specialmente riba tereno tecnico. Diferente herment ta hiba nomber Ingles, manera ‘pipe wrench’, ‘toolbox’, ‘bolt cu nut’, etc. Tabatin influencia Hulandes tambe, pasobra no tabata bisa ‘screw’ sino ‘schroef’ pero tabata tende banda di otro e ‘screwdriver’ y ‘schroefdraai’. Cu tempo tabatin cosnan cu a cambia tambe, segun cu a bin un influencia mas fuerte di banda Hulandes. Cincuenta aña pasa ningun hende, sigur na San Nicolas, tabata papia di un ‘slang’ (di awa) sino di un ‘hose’ (hos); awendia ta net lo contrario. E ultimo palabra aki ta existi ademas pa indica e fenomeno climatico, di cual recientemente nos a haya algun ehemplo.

Mayoria di termino tecnico ta keda ‘adopta’, aunke tin tambe otro cu a keda ‘adapta’. Nos terminologia pa auto ta indica e variedad di origen di esakinan. Un auto tin un ‘hood’ of un capa di motor, pero tin valve, valve gasket, crankshaft, gearbox, transmission, radiator, fanbelt, spark plug. Di otro banda tin hende cu ta duna nan auto ‘macreem’ na Ingles mag(nesium) rim. Tambe e auto tin ‘taira’ of ‘tayer’, aunke hopi ta skirbi ‘tire’ tambe pasobra ‘tayer’ ta significa otro cos. Straño ta cu un ‘tube’ a keda un tube y no conoce otro manera di skirbie, cu nos conoce. Aparentemente e fenomeno di ‘adapta’ palabra na nan propio manera di skirbi, ta mas fuerte cerca esnan cu no conoce e version original, esey ta universal.

Durante ultimo decadanan nos tambe a sinti influencia di Ingles (Mericano) den comunicacion digital global. Atrobe, como teritorio chikito, no tin pakico pa sinta inventa palabra pa termino tecnico na Ingles, nos ta adopta tur cos manera nan ta bin. Esey ta lo corecto tambe, imagina cu nos lo inventa nos propio palabranan pa computer, motherboard, harddisk, Alt, Control, Delete, copy/paste, etc. Idioma ta existi pa por tin comunicacion, na e forma mas directo y economico. Si esey tabata e base di surgimento di nos idioma; esey ta conta pa futuro tambe.

Pero esey ta yama tambe cierto interogante. Pakico por ehemplo den nos vocabulario oficial a scoge pa skirbi ‘bek’ envez di mantene uniformidad cu e demas palabranan Ingles cu tin ‘back’ aden? Nos mester bay skirbi ‘bekground’, ‘bekcharge’, ‘bekstage’? No ta mas logico pa mantene uniformidad, tambe pa mayor facilidad den enseñanza (multilingual) cu den futuro ta solamente bira mas importante, no menos. Un biaha mas, boso opinion riba nos pagina di Facebook ta bonbini.