Den nos edicion di e siman aki, di nos idioma nacional Papiamento, nos atencion ta bay na un tema cu nos ta topa tur dia, hopi biaha sin cu nos ta consciente di esaki. Manera varios otro idioma, y sigur esunnan di mayor referencia pa nos, tin un tipo di intercambio entre ‘z’ y ‘s’ den pronunciacion y forma di skirbi. Cu e diferente influencianan cu nos tin acumula den nos Papiamento ta di comprende cu dado momento nos ta usa cualkier di nan, pa no mester kibra cabez cual di nan ta corecto y unda. Ban cuminza pa trata e diferencianan cu ta yega na nos via idioma Spaño. Aki ta importante pa clarifica cu nos contacto cu idioma Spaño ta mas tanto basa riba comunicacion cu hende di Latinoamerica, cu tin un forma diferente di maneha exactamente e ‘s’ y ‘z’, compara cu un Spaño mes. Contrario na Spaña no tin un diferencia na America Latino den pronunciacion di un ‘s’ o un ‘z’, mientras den e Spaño original e pronunciacion di e ‘z’ ta hopi parecido na e ‘th’ Ingles. Tambe na Spaña e ‘c’ sigui pa e sonante ‘e’ o ‘i’ ta pronuncia como un ‘z’.

E pregunta ta kico nos ta haci cu esaki den nos Papiamento. A tuma e decision tanto aña pasa, pa loke ta e vocabulario oficial di Papiamento, cu den mayoria di caso unda den e ortografia original Spaño, pero tambe di America Latino, ta skirbi un ‘z’, cu ta skirbi esakinan cu un ‘s’. Sin embargo, den e lista mes tin palabra cu ta aparece cu dos forma di skirbi nan, manera e caso di ‘enseñanza/enseñansa’, tambe ‘ordenanza/ordenansa’ cu ta considera corecto. Hecho ta cu hopi di e ciudadanonan di edad mayor cu tin bon conocimento di idioma Spaño, ta skirbi hopi mas palabra cu un ‘z’ y no cu un ‘s’. Ademas, como cu nan educacion ta data di hopi promer cu e introduccion di e ortografia actual, nos lo mira pa hopi tempo ainda cu e ‘z’ ta presente hopi mas cu e lista oficial lo indica. Tambe ta asina cu pa motibo di e inmigracion for di America Latino, por papia di un influencia renoba di Spaño riba nos idioma. Awor, kico ta sabiduria den e asunto aki? Lo ta logico cu den enseñanza/enseñansa lo opta pa mantene estrictamente loke e vocabulario oficial ta indica. Cu tempo lo tin un mayoria cu lo ta skirbi Papiamento manera e lista oficial ta indica, pero pa hopi tempo ainda lo tin ciudadano cu ta tuma e libertad pa skirbi hopi mas palabra cu ‘z’, segun e palabra original na Spaño.

Tambe nos mester señala cu tin cierto palabra cu na Spaño ta skirbi cu ‘s’ y cu den e lista oficial ta dividi den dos grupo, segun e pronunciacion manera un ‘s’ o un ‘z’. Ehemplo di esaki ta e palabra ‘uso’ di origen Portugues/Spaño, cu desde antaño ta skirbi cu un ‘s’: uso. Pa algun motibo a tuma e decision cu, como cu parti di e palabranan relaciona aki ta pronuncia manera un ‘z’, a haci un separacion entre ‘usuario’, ‘usual’ y ‘usualmente’, skirbi cu ‘s’ (pasobra ta pronuncia aki un ‘s’), y e demas palabranan di mesun troncon (uza, uzabel, uzado, uzamento, uzando, uzo) tur cu ‘z’. Pakico? Nos ta supone cu dado momento a drenta e criterio di ortografia basa riba e aspecto fonologico, cu segun nos opinion nunca tabata parti di Aruba su Papiamento. Nos no ta mira tampoco un argumento didactico den esaki; nos ta pensa cu pa mayor claridad, den enseñanza tambe, ta recomendable pa mantene tur palabra deriva di ‘uso’ skirbi cu ‘s’.

Nos por observa ademas den otro idioma di cual nos ta adapta o adopta hopi, manera Ingles, cu hopi palabra skirbi cu ‘s’ ta ser pronuncia manera un ‘z’ pero nan no ta mira necesidad di cambia e ortografia pa esey. Ehemplo: e palabra ‘visible’ na Ingles ta ser pronuncia cu un ‘z’ envez di e ‘s’ cu ta skirbi. E no ta un problema unavez bo sa cu ta asina ta skirbie. Nos ta tuma e libertad anto pa haci uso mas amplio di e herencia Iberico cu nos tin den nos idioma y ta skirbi mas palabra cu un ‘z’. Claro cu esey, manera semper ta un opinion; tin otro.