Ministro encarga cu finanzas a duna un reaccion publico riba opinion di Conseho Consultivo (Raad van Advies; RvA) encuanto e proyecto di ley pa cambia BBO, pa incorpora e cobranza di BBO na frontera. RvA tabatin como recomendacion pa no presenta e ley den e forma aki na parlamento, sin tuma na cuenta loke e organismo di consulta a trece dilanti, cu tabata bastante critico. Manera tabata di spera, RvA a critica e momento laat cu a ricibi e propuesta, cu tabata na fin di maart 2023, pa nan entrega nan reaccion dia 10 di mei ultimo, causando un retraso den tratamento den parlamento, ya cu gobierno mester a formula su contesta, loke a sucede mientras tanto.

Punto importante di critica di RvA tabata pakico no ta bin cu e BTW entrante 1 di januari 2024, ya cu e tempo pa prepara tabata bastante caba, cinco aña, y ta urgente pa bin cu e cambio ey, cu a lo largo lo ta mas beneficioso pa nos sistema fiscal. Den su reaccion e mandatario ta mustra riba e motibo pa no introduci e BTW ainda, ya cu e situacion internacional a ocasiona un inflacion asina grandi, cu introduccion di BTW na inicio di 2023 lo tabata demasiado pa loke e consumidor mester a soporta caba. Ademas cu e mandatario ta expresa e deseo di – a lo largo – introduci e BTW. E ta menciona un periodo di algun aña, pa tur hende custumbra cu e sistema ‘hibrido’ di un BBO, supuestamente na caminda pa bira un BTW.

Nos no ta asina convenci cu aki algun aña ta bay bin cu un BTW. E motibo pa opina esey nos ta haya den e mesun evaluacion aki di RvA, unda ta trece na nos memoria cu e ‘BBO na frontera’ tabata un propuesta concreto caba, presenta na RvA, dia 22 di november 2019, pa su evaluacion. Intencion tabata pa introduci esaki entrante januari 2020. Despues a pospone e fecha di vigencia te april 2020, ya cu tempo tabata demasiado cortico pa haya conseho di RvA y pasa e ley den parlamento. Historia a ripiti awor atrobe…? Despues, crisis di Covid-19 a impedi e introduccion e tempo ey. Y na momento cu a delibera cu Hulanda, e medida di BTW, un deseo di masha aña di Hulanda y IMF, a subi mesa mesora. Ni na 2020, ni 2021, a scucha algo di e plan pa introduci un BBO na frontera. Ta ora na 2022 cu tempo a cuminza bira preta, ata e propuesta di 2019, cu no a haya publicidad e tempo ey, pasobra e tabata den tramite confidencial ainda entre gobierno y RvA, a surgi atrobe, awor como alternativa – supuestamente temporal – pa introduccion di un BTW. Nos ta premira cu gobierno ta spera cu e medida aki resulta bon, y si logra esey nos lo haya e mesun trancamento di semper, unda ta bay pleita cu Hulanda, pasobra nan lo no ta dispuesto pa introduci e BTW, mustrando e mesun desgana cu nos tin decadas ta observa. Nos lo no mind di ta equiboca den esaki…

Ademas di e punto con temporal e medida aki lo ta, tin ainda cierto pregunta. Por ehemplo: pakico no a tuma e oportunidad pa simplifica e sistema di impuesto di importacion mas ainda, manera IMF a recomenda. E idea tabata pa reduci tur impuesto halto te 12%, y aumenta esunan abao te 6%, conservando ecategorianan cu tabata na cero %. Esaki tambe en vista di e trabao cu cuerpo di Aduana ta bay haya pa maneha e cobranza di BBO na frontera. Awor a haci un simplificacion parcial, pero ta remarcable cu cierto tarifa halto, por ehemplo e 22% cu ta paga riba importacion di mueble, a keda manteni. Esey mientras cu e impuesto halto aki ta data di tempo cu Aruba tabata parti di Antiyas, unda tabatin tarifa halto di importacion pa proteccion di industria di muebles na Curaçao. Den un caso concreto segun e situacion actual, un persona cu ta importa mueble pa su propio uso, ta paga 22% na impuesto di importacion y riba esey 7% di BBO, cu e no por haya restitui. Pues un carga di casi 30% riba e valor na momento di importacion, sin cu tin na Aruba industria pa proteha cu e muraya di importacion aki, pues no tin ningun base logico pa defende e tarifa aki. Nos a critica e asunto aki na varios ocasion durante ultimo añanan, pero e anomalia aki ta keda na bida… Un simplificacion mas drastico lo a elimina e tipo di asunto aki, y ademas lo a contribui na mas facilidad pa Aduana maneha nan cobranza. Si como gobierno bo ta den un situacion di ‘tuma y duna’, pakico no por a bin cu un paquete mas convincente di simplificacion di e sistema fiscal na frontera.

Finalmente algo tocante e importacion di mercancia pa uso propio di e ciudadano. Esaki no ta un asunto solamente di reaccion riba introduccion di BBO y e afan pa evadi esaki. Mundialmente haci pedido individual den exterior a bira un parti grandi di comercio internacional. Cu 7% mas na frontera, keto bay order den exterior directamente lo sali mas barata cu via comercio local, pasobra bo no mester paga su costo di overhead. Motibo pa cumpra local ta si bo mester di servicio posterior pa e producto desea. Esey por ta un motibo pa cumpra via un comerciante local, si comercio mes mehora hopi, principalmente den atencion na garantia y servicio di reparacion. No ta tur cos gobierno mester logra pa comercio; tin cos nan mes mester haci…