Un prome paso pa miho gobernacion?

Recientemente gobierno a anuncia cu proximamente lo tuma luga introduccion di un camara di integridad. Esaki como un di e medidanan pa hiba e pais, y particularmente gobernacion, na un nivel mas halto di integridad den su funcionamento. De paso por bisa tambe cu nos lo no ta e prome pais den Reino cu un camara asina, pasobra mientras tanto na St. Maarten parlamento a aproba caba un ley similar luna pasa, cu ta disponibel caba riba internet. (Google: Landsverordening Integriteitskamer St. Maarten). Cu esey no ta bisa cu e ley na Aruba lo ta identico, pero si den linea general lo ta hopi parecido. Un analisis cortico di esaki anto.

E camara di integridad lo ta un organo riba su mes dentro di gobernacion. E camara lo tin como composicion tres miembro, di cual un ta presidente, nombra via un decreto Real, pa gobierno di Reino, riba recomendacion imperativo (bindend) di e otro dos miembronan, cu riba nan turno ta nombra pa recomendacion di respectivamente gobierno di St. Maarten ( o otro pais cu ta adopta e ley aki), y gobierno di Hulanda. Den e caso di e nombramento di miembro respectivamente pa e isla y Hulanda, e recomendacion di e persona tambe ta imperativo. Esaki ta implica cu e miembronan di e isla y di Hulanda ta ser nombra prome, despues di cual ta bin e nombramento di un presidente, tambe riba un bindende voordracht.

Interesante ta cu aparentemente den e structura aki di e Camara a tene cuenta cu cosnan cu ta bay siñando na caminda, unda tin ora e problema ta hustamente con pa yega na un candidato, riba cual tin un consenso tanto di e pais (isla) como di parti di Hulanda. Esaki tabata por ehemplo e caso durante e proceso pa yega na nombramento di un gobernador nobo pa Aruba, unda e gobierno di e momento ey tabata tuma como posicion cu nan recomendacion ta bindend loke e no ta. Naturalmente den e caso ey tabata trata di un asunto diferente, unda cu mester yega na e decision di nombra e representante di Rey na Aruba, y no representante di Aruba cerca e Rey.

Den e caso ey tambe finalmente gobierno di Hulanda, cu tin un mayoria den conseho di ministro di Reino, a tuma e decision pa nombra, sin un consenso cu gobierno di Aruba. Probablemente nunca nos lo haya sa, ni consenso completo riba, kico a sucede den e dianan ey, pero en todo caso den e deliberacionnan cu St. Maarten a yega na e formula aki, unda no tin rechaso di candidato cu keda proponi. Di tur manera esaki ta exigi cu e miembronan di e isla y Hulanda lo mester yega na un consenso, pa nan por haci e proposicion decisivo pa nombramento di e presidente.

Pa e miembronan di e camara por haci nan trabao independientemente, ningun di nan por ta carga otro responsabilidad den gobernacion, es decir nan no por ta miembro di Staten, ni ministro, ni funcionario publico, ni tampoco tin posicion den otro organo di estado manera Raad van Advies, Rekenkamer, SER, ni tampoco posicion den poder hudicial. Tampoco un miembro por ta mantene otro posicion cu por obstaculisa su bon funcionamento den e camara. Por ehemplo, un posicion den, o relacion cu un empresa cu tin cierto convenio o compromiso cu gobierno, den cual tin envolvi ganashi o beneficio. Esaki ta trece cu ne tambe cu un persona mester duna cuenta di tur otro actividad o responsabilidad den cual e ta involucra, pa por evalua si tin asunto cu no ta cuadra cu e funcion dentro di e camara.

Nos ta ripara caba cu yega na e set up exitoso di e camara no ta cos di un par di siman, y despues tambe lo ta necesario pa vigila constantemente e integridad di e camara mes, ya cu no tin nada mas dañino cu un camara di integridad, o un di su miembronan, cu ta wordo cuestiona pa (falta di) integridad. Transparencia ta obligatorio via publicacion di e nevenfuncties di e miembronan den Landscourant, na inicio y despues cada aña. E camara ta duna conseho na gobierno y na parlamento, ta haci investigacion, riba keho o peticion, y ta haci denuncia, ora ta haya necesario, cerca Ministerio Publico directamente. Den caso cu e camara y Ministerio Publico ta investigando mesun asunto, nan ta consulta cu otro, na beneficio di e caso.

Tin hopi mas detaye interesante, pero mester warda te na e momento cu tin un version di Aruba mes di e ley aki. Y esey ta duna nos e espacio pa bay riba e trasfondo di e ley aki. Na St. Maarten aceptacion no a bay facil; aparentemente e pais (politiconan) no tabata desea esey, pero presion Hulandes a vence. Na Aruba tambe lo tabatin insistencia di Hulanda, mirando e situacion di integridad, principalmente pero no unicamente pa motibo di e caso Ibis, pero gobierno actual a scoge pa sali dilanti pa atende e asunto aki riba nan mes, cu ademas ta hancra caba den e programa di gobernacion di e coalicion. Ta di spera cu di berdad nos ta drentando un era nobo.