Despues cu tabatin varios indicacion cu e proyecto di cannabis medicinal ta na caminda, awor nos por a mira e documento den cual gobierno ta invita interesadonan pa duna nota di nan interes pa bin produci na Aruba, cu hopi detaye di e exigencianan cu ta acompaña un proyecto di e tipo aki. Awor naturalmente lo mester warda pa mira con grandi e interes ey ta. Ta conoci cu un empresa local, o inversionista local, a duna un presentacion di su ‘business case’ aña pasa, unda a bin dilanti un caso hopi atractivo, pero cu su interogante. Tambe a señala cu di exterior lo tin interes pa bin produci cannabis na Aruba, pero tur interesado lo mester haci nan estudio prome, si nan tin un proyecto viable na man, y esey ta rekeri bastante.

Pa cuminsa tin hopi rekerimento cu cual mester cumpli. Esey ta algo logico, como cu ta existi tratadonan internacional cu cual nos mester cumpli. Esey riba su mes no ta un problema, den e sentido cu si un empresa bay otro pais, tambe nan mester cumpli cu e mesun reglanan ey. Den esey anto no tin bentaha ni desbentaha comparativo, si nos sali di e suposicion cu tur pais ta cumpli di mes manera cu e tratadonan. En todo caso, ta di spera cu aki si gobierno ta percura pa e debido supervision y cumplimento.

Pero awor, kico ta e bentaha y desbentahanan comparativo cu Aruba tin pa ofrece na un productor di cannabis? Por ehemplo, nos tin un bentaha riba e otro islanan den Caribe, e mayoria anto, cu nos ta fuera di e zona di peligro pa loke ta horcan, aunke bo no por bisa nunca cu nos lo no haya uno; ban spera cu no. Tera fertil y di facil acceso? Esey ta menos relevante pasobra e metodo di cultiva ta den un situacion completamente controla, cu nutriente y awa di calidad suministra segun necesidad. Un desbentaha si ta cu nos produccion di awa ta costoso, loke pa hopi aña caba ta un obstaculo importante pa horticultura na Aruba. Esey e productor di cannabis tambe ta bin topa, a menos cu bin un solucion pa esey.

Tin mas asunto pa considera den e ‘business model’ pa un proyecto di cannabis, manera cualkier otro cultivo. Tereno adecua ta birando scars y prijs di tereno no ta asina abao. Cumpra o bay pa erfpacht, esey den ningun opcion ta barata. Ta bin acerca un di e desbentahanan mas grandi cu Aruba tin compara cu otro pais den nos region, y esey ta prijs di labor. Un salario minimo di 1000 dollar pa luna ta hopi mas halto cu den e otro teritorionan. Pa compara, Jamaica tin un salario minimo di algo mas di 200 dollar pa luna. Produci na Aruba necesariamente lo resulta mas caro cu na otro pais den nos region. Tambe nos tin e asunto di exportacion, cu no ta facil y ta tuma tempo pa crea relacion comercial stabiel cu otro teritorio, mientras e otro competidonan, na mundo y den nos region, tampoco ta sinta keto.

Remarcable ta cu gobierno ta mustra e bentahanan cu e actividad economico aki por trece pa gobierno mes. Esey no ta nada straño. Ta conta riba e licencianan cu no tin prijs ainda, asina leu cu nos sa, pero gobierno mes a laga sa cu ta trata di hopi placa. Pero conta acerca tambe e porcentahe halto, mas di 50% di cada florin cu un empresa ta gana aki, ta bay na gobernacion en general, incluyendo tur e gastonan di seguro social y medico.

Pero tin algo mas. Ban dal dos stap atras y trata di contempla e proyecto aki for di perspectiva di desaroyo sostenible, y beneficioso pa nos poblacion. Esaki no ta un ramo cu ta bay duna oportunidad pa productor chikito, pasobra lo bira dificil pa nan cumpli cu tur e rekisitonan envolvi. Loke ta keda ta cierto empleo pa nos hendenan, cu cierto grado di experticio a lo largo. Cu salario atractivo? Nos no sa ainda. Di otro banda, si nos ta creando aki un sector agricola nobo, con ta para cu otro opcion cu nos tin pa stimula otro tipo di horticultura cu pa nos poblacion lo tin mas relevancia? Por ehemplo, produccion di berdura y fruta fresco, pa cual sigur tin posibilidad, basta ta crea un cuadro den cual e tipo di actividad por prospera. Nos tin hopi aña ta warda riba un señal cu porfin ta bay atende e sector aki na un manera mas profesional, pero nos ta mira poco resultado concreto. Y, cu tur atencion pa e proyecto di cannabis, nos tin miedo cu no ta bay sucede mucho mas pa crea un sector di cuminda fresco, algo hopi importante mirando e estado critico di salud di hopi di nos ciudadanonan.

Nos temor ta cu a brasa e proyecto di cannabis principalmente pasobra ta mira esaki como un ‘quick fix’ pa gobierno cu mester di cash, hopi, y hopi liher. Nos no ta mira un vision su tras pa desaroya integralmente un sector agricola saludable, cu mayor relevancia pa e Arubiano mes. Cu un competencia feroz den cannabis den nos region y den mundo, exito den e asunto aki ta leu di ta sigura.