editorial.jpg

Den e siman cu a pasa a tuma luga na Curaçao tratamento di e caso penal contra ex premier Gerrit Schotte y su partner Cicely van der Dijs. Linea central di e caso tabata e aceptacion di dos suma grandi for di e empresario Italiano Corallo, en total mas di 200 mil dollar. Ministerio Publico ta haya cu nan por proba cu e donacion tabatin como intencion cumpra influencia politico via Schotte y su partido MFK. Di banda di e defensa mas bien a concentra riba trata di proba cu Ministerio Publico a yega na manera ilicito na e pruebanan. Kico lo ta opinion di hues lo bira conoci den luna di maart venidero. E caso a haya bastante atencion tambe na Aruba, unda principalmente e exigencia di tres aña di prizon incondicional y e reaccion emocional di Schotte na final a haci impacto.

Tur esaki ta haci e pregunta surgi: cerca nos esaki ta posibel? Nos politiconan ta mas integro y mihor prepara pa evita e tipo di incidente aki? Mescos cu no tin base pa bisa cu nan ta miho, tampoco tin base pa bisa cu nan ta mescos. Loke ta importante ta cu nos mester tin un sistema di control suficientemente fuerte pa por tin cierto siguridad cu algo asina no ta pasa asina facil. Nos tin esey? Si y no. Nos tin practicamente e mesun instrumentonan di investigacion y procedemento penal cu na nos hermana isla. Esakinan ta loke a uza den e caso Babel, manera e investigacion a ser yama pa Ministerio Publico. Tambe Curaçao mescos cu St. Maarten conoce un ley riba financiamento di partido, cu a bin na vigor na 10-10-2010, cu ta despues cu e echonan castigabel den e caso aki a tuma luga y no ta hunga un papel aki.

Pero tin otro aspecto mas den e asunto aki. Si ta berdad cu nos no tabatin un caso similar recientemente, esey no ta kita cu nos tabatin varios incidente unda por observa cu nos mandatarionan no ta custumbra mantene un debido distancia for di representante di parti poderoso di sector priva, cu pa nan mes interesnan ta busca acercamento cu politico. Nos por a presencia esey den e trato cu tanto Carvajal como Rincón tabata haya di e circulonan gubernamental mas halto, facilitando asina te den extremo nan estadia regular na Aruba. E forma con peticion ta ser honra cu ‘krabbel’ riba e peticion mes ta mustra riba un ambiente amical ekiboca, cu no ta pas cu e posicion di un ministro. Otro señal ta ora cu ta surgi pregunta serio encuanto e proceso di decision pa yega na ‘hedging’ di e prijs di fuel oil pa WEB, y e ministro en cuestion ta ordena un investigacion, cu exclusion di su mes persona y e su circulonan di confiansa. Lamentablemente un compania a acepta pa haci e investigacion limita aki, en bes di nenga e encargo pa motibo di principio, pasobra e ta sugeri un intento di encubrimento di e nivelnan di responsabilidad cu no a keda investiga.

Loke por observa tambe cu na varios momento Ministerio Publico ta declara cu nan no ta esun pa actua, sino cu ta Parlamento mester actua y eventualmente entama un investigacion (parlemantaire enquête) di nan mes. Cu un mayoria solido y sordo di fraccion di gobierno esey nunca lo sucede, di manera cu e publico ta keda cu e duda pa semper ta kico realmente a tuma luga den un caso asina.

Pero, pa bolbe na e tema di e ley riba financiamento di partido politico, mester constata cu nos ta e unico pais den Reino cu no tin un ley asina aproba y funcionando. Cada encuentro atrobe di e parlamentonan di Reino e representantenan d Aruba lo mester ta busca argumento fofo pa hustifica cu ainda Aruba no tin un ley. No cu e ley ta bay yuda den tur sentido, pero por lo menos e ta pone atencion cu trata di cumpra influencia riba gobernacion ta algo repudiable y castigabel. E ley cu ta vigente na e dos otro islanan a mustra bon cla unda e debilidad ta cu nos mester por evita, si algun dia nos yega asina leu di tin e ley na vigor. Por ehemplo, sumanan cash bao di 5000 florin ta permiti, sin registracion. Entrada via benta di ticket anonimo, di barbecue of rifa, por ehemplo, no mester registra… Binti biaha 5000 tambe ta cera 100.000 florin! Tambe tanto  aya como aki nos conoce e fenomeno di fundacion liga na partido o na politico individual cu no ta cay bao di e supervision crea via e ley. Con tal cu tin bastante cos di drecha pa yega na un instrumento efectivo di control riba aportacion financiero na politico y su partido. Mirando e abundancia excesivo di medio financiero desplega den eleccion di 2013 pa e partido actualmente den gobierno, ta dificil pa imagina cu nan ta bay coopera den creacion di un ley asina prome cu eleccion 2017. Por ta cu lo bin mas presion pa banda di Reino pa Aruba tambe haya e ley aki.