Un articulo riba website di e agencia noticiero Argus tocante avance di trabao na refineria na Aruba a causa bastante confusion na Aruba. Segun Argus ta conclui cu tin retraso encuanto e momento cu e proceso di rehabilitacion por cuminsa. Esaki nan ta conclui for di e ultimo Economic Outlook di Banco Central di Aruba (riba pagina 4 den e edicion aki por haya e Outlook aki) cu a caba di sali, y di combersacion cu un funcionario na ministerio di energia di Venezuela, y un funcionario publico na Aruba, cu ta sigui e proceso di cerca.

Di su banda, ministro encarga cu asunto economico a desmenti cu tin un retraso den e proceso y cu, asina leu cu e sa, e financiamento ta cla. For di e publicacion di Banco Central por conclui cu esey no ta asina; tin asunto pa atende ainda prome cu finalisa e tramitenan di fianza y por procede cu e trabaonan mes. Esaki Argus tambe ta bisa, tanto a base di e documento di Banco, como di e otro declaracionnan menciona.

Awor, ken ta papia berdad? Y di dos pregunta: kico ta e imagen berdadero? Pa cuminsa,  independientemente di e posibel diferencia di opinion entre Banco y Refineria di Aruba /gobierno, Banco den su analisis y proyeccionnan a sali di e posicion cu e inversionnan lo a cuminsa caba den e ultimo trimester di 2016, loke no a sucede. Esaki tin efecto riba loke Banco a calcula como posibel crecemento economico pa 2016, y igualmente pa 2017, segun cu e inversionnan tarda pa inicia. E tardansa cu tabatin ta debi na e ruta pa yega na aprobacion final, loke a haci cu ta te 1 di october 2016 e actividadnan na e refineria por a cuminsa. Pero naturalmente no por cuminsa cu e trabao di renobacion y mantenemento mesora. Prome tin e proceso di analisis y inspeccion, pa yega na un plan general tecnico detaya, cu ta sirbi como blueprint pa traha cu ne.

Simultaneamente, sin embargo, tabatin e asunto di buskeda di financiamento pa e proyecto. Despues di confusion kico por a financia internamente, sea di Citgo o PDVSA, loke a resulta nulo, a yega na un acuerdo cu e consorcio di contratista Technip, Tecnoconsult y Y & V Group, pa bay busca financiamento nan mes, haci e trabao y cobra despues, ora e refineria ta opera y ta gana placa. Esey tabata practicamente bispo di Aña Nobo pasa. Den e cuatro luna transcuri desde cu e consorcio a haya ‘luz berde’ pa bay busca financiamento, ta completamente creibel cu nan no ta full cla ainda. Mester duna credibilidad anto na esnan cu ta bisa cu e financiamento no ta full rond ainda, y cu ta spera cu pa 1 di juli esey ta e caso, pa e trabaonan por cuminsa.

Pero, si na juni 2016 tabata bisa cu e prome fase (di un aña y mey) lo tabata cla na 2018, si e trabaonan cuminsa “pronto”, es decir na juli 2016, cu despues a bira october, cu despues a bira ‘somewhere’ e aña aki…, anto ta logico cu nunca e trabao prebisto por keda cla na 2018, manera e ministro ta afirma awor. Mester kere Banco Central anto, y tras di esaki e agencia Argus, cu di berdad tin un retraso considerabel. Esaki ta implica cu e anuncio di Banco Central cu e prome fase lo ta operacional na 2020 ta parce lo corecto, cu e proyecto completo pa termina den cuatro aña.

Ta di comprende cu e ministro lo no tin gana di admiti esaki. Principalmente pasobra esaki ta pospone automaticamente e momento cu e grupo grandi di empleado local por haya trabao, loke por a beneficia naturalmente e partido den gobierno den campaña. De paso lo ta bon si por clarifica e incertidumbre cu a surgi a base di e invasion hudicial cu segun nos fuentenan a tuma luga na e Citgo Desk, den cuadro di e investigacion contra ministro Paul Croes y otro personanan. Nos no ta bay specula aki kico por ta e trasfondo di esaki, sin mas informacion al caso. Si ta importante pa sa si e desk ta sigui funciona normal.

Den otro orden, kico ta e consecuencianan pa economia si prome cu mita di 2017 no tin mayor inversion den e refineria? Mester observa cu e cifra cu Banco Central a duna di 3,4% ta e crecemento real di GDP pa 2017, cu ta basa parcialmente riba un deflacion. E cifra di GDP nominal ta apenas 2,1%, loke ta logico tumando na cuenta cu full prome mita di aña no tin nada mas cu un ‘faltering tourism’ manera Banco Central mes ta yam’e, plus un consumo local cu apenas ta lanta cabes. No mester lubida cu den su Outlook, Banco ta señala como riesgo importante e potencial tardansa (adicional) cu por tin den e proyecto.

Simplemente bisa: cada luna despues di juli 2017, cu e trabaonan no por cuminsa pasobra e inversion necesario no tey, ta influencia e cifranan di crecemento di nos economia negativamente. Cu cuatro luna di campaña electoral nos dilanti, ta bira interesante pa sa si e time schedule e biaha aki si ta bay funciona.