Tin algo straño andando den e pais aki. O por ta tambe cu tabatin algo straño pasando, pero cu awor nos ta back na normal? Dificil pa figure out… Di kico nos ta papiando? Di e crisis di coronavirus aki, cu ta tuma vueltanan dificil pa splica. Un intento.

Ora e crisis a cuminza na maart, nos a core dal porta cera, mientras practicamente no tabatin caso di Covid-19 na nos isla. Mas bien tabata e temor cu dentro di poco nos por a haya hopi mas caso, a haci cu a bay den lockdown. Y e tabata parce algo logico, tur pais practicamente tabata sigui e mesun caminda, pakico nos no anto? Di tur manera, nos a logra domina e situacion completamente, nos a ‘placha e curva’ te cu el a keda pega na e baseline, te recientemente.

Despues a bin e cambio. Nos a habri porta atrobe, cuminza move rond manera un gai di pelea orguyoso ta cana rond den su cura unda el a mustra cu t’e ta manda. Te ora nos a haya e sorpresa cu e virus a bolbe, anto con! Nos ta algo mas cu un luna den e fase nobo aki y no ta mira un tunnel, te pa nos mira un luz na final. Di comienzo di augustus te awe e cantidad di caso activo a sigui subi, preocupante, toch? Sin embargo, no tin un ambiente di panico ni di preocupacion. E promer no ta bon, nunca ta bon, pero e di dos aki si ta importante, y ta parce cu e no t’ey? Claro cu nos ta mira tur hende cumpli, poniendo nan tapaboca ora nan drenta tienda o otro lugar publico, no tin problema ey. Pero pakico no tin limitacion di cantidad di hende den e supermercadonan? Riba un diasabra normal tin, no na tur momento, asina hopi hende den e supermercadonan grandi, cu lo tabata logico pa limita e cantidad di hende cu por ta na mes momento den e lugar? Si esey cu un manyen di caso tabata lo logico na maart/april, awor cu mas di 1.200 caso activo esey no ta necesario? Di dos cos uno ta bon: nos tabata demasiado preocupa y den panico manera resto di mundo e tempo aya, o nos ta demasiado dejado na e momento aki, tumando na cuenta cu nos situacion realmente ta di gran preocupacion. E ta keda un opinion, pero laga nos trata di ilustra nos punto di vista.

Aruba tin un poco mas di 115.000 habitante. Republica Dominicana, cu ta sin duda algun e caso mas grave den nos region, tin mas o menos 11,5 miyon habitante, mas o menos 100 biaha mas grandi cu nos. Nan tin un total di caso acumula yegando e siman aki 100.000 caso, acumula den un periodo largo, desde 1 di maart te cu awor. A pesar cu nan ta leu di tin e virus bao control, mester bisa cu nan curva di caso activo ta bahando desde promer siman di augustus, di un peak di 35.000 caso activo pa alrededor di 24.000 actualmente. Y unda nos ta para? Nos tin mas di 2.300 caso cu nos a acumula practicamente den e ultimo luna so. Ora nos a cuminza e segundo ola aki na inicio di augustus nos tabatin apenas un poco mas cu 100 caso acumula desde maart. Nos tin anto mas di 1.200 caso activo. Si Republica Dominicana lo tabatin proporcionalmente mes hopi caso activo, lo nan tabatin actualmente 120.000 caso activo. Si nos tabatin proporcionalmente mes hopi caso activo cu Republica Dominicana, anto nos tabatin alrededor di 240 caso, pero nos tin mas di 1.200, como cinco biaha mas. Pa colmo, den nos situacion nos no a yega na un ‘peak’ ainda. Di dia e ola a cuminza te awe e cantidad di caso activo ta creciendo, pero nos ta mira preocupacion? Realmente no, en todo caso, no den loke gobierno ta duna di conoce te awor, unda ta duna cifra pero no ta duna mucho splicacion y mas cu esey, interpretacion di e cifranan aki.

Esaki ta trece nos na algun pregunta adicional. Si nos tin tanto caso activo, ta logico cu nos ta test menos di 400 hende pa dia? Asina sigur nos ta cu e 1.200 personanan contagia ey no ta percura pa mas propagacion? Lo mustra naturalmente riba e hecho cu e ocupacion di ICU y sala pa Covid-19 te awor no ta alarmante. Esey por ta e caso awor, pero cu un grupo ainda creciente di potencial contagio den comunidad, unda ademas nos no tin e impresion cu tin un control bon riba e casonan ey, con bon nan ta mantene nan cuarentena? Ta parce nos cu, si den tempo cu tabatin menos di 100 caso, tabatin persona cu tabata positivo y nunca a mira niun sorto di control, ta con esey lo ta bay awor anto? Ta dificil pa kere cu tin suficiente personal pa vigila un grupo asina grandi. Sin embargo, fuera di e toque de queda cu naturalmente ta fastioso, bida ta sigui su curso, y hasta e potencial peligro aki a bira menos un topico di conversacion. Pregunta: nos tabata demasiado preocupa biaha pasa den e promer ola, o awor nos a custumbra y ta demasiado dejado?