Na Corsou ainda no a introduci e tratado di Nacionnan Uni (NU) pa derechonan pa hende cu handicap. Caminda minister Hensley Koeiman na augustus 2018 a bisa cu e ke pa e tratado di NU ta valido na Corsou tambe (co-validez), despues cu puntra ta bin sali cu no a tuma paso ainda.

“Ta un berguensa”, Tine Grigoria-Devid di Sentro Solari, un fundacion cu ta guia hende cu un limitacion funcional i ta intermedia pa nan haya un funcion adecua riba mercado laboral, ta bisa. “Esaki mi a bisa ministerio tambe. Mi no ta acepta e contesta cu e co-validez no por pasobra no tin legislacion of posibilidad di ehecucion. Mester haci un comienso, no ta berde?”

Koeiman den un reaccion cortico ta laga sa cu co-validez no ta posibel pasobra no tin un legislacion y posibilidad di ehecucion. “Ta tuma paso si pa drecha e derechonan di hende cu handicap.” Kico e pasonan aki ta, no ta cla. Esaki ta segun e fuente Retkaribense.

Tratado di NU na vigor na Hulanda for di 2016
Nacionnan Uni dia 13 di december 2006 a acepta e Tratado-NU pa Derechonan di Persona cu Handicap. E tratado aki a drenta na vigor dia 14 di juli 2016 na Hulanda. For di e tempo ey ta papia di co-validez na Corsou, Aruba y Sint Maarten. Sint Maarten ainda ta studiando esaki pasobra reconstruccion ta para na prome luga. Na Aruba ainda ta wak e posibilidadnan di co-validez

E fundacion pa Hende cu Handicap y Cuido di Revalidacion (Grupo SGR) ta e ofreciendo di mas grandi di cuido di hende cu handicap y revalidacion na Corsou. Pero e grupo SGR te aworaki tampoco no ta envolvi den e stipulacion di e trayecto di ehecucion di e Tratado di NU. Esey director general Henk Kamsteeg ta confirma. “Naturalmente nos ke duna nos contribucion pa mehora e posesion di persona cu un limitacion.”

Con ta para awor na cu Corsou cu e pilanan for di e Tratado di NU?
Den e tratado di NU tin para cu e derecho di biba independiente, bay scol, uza transporte publico of traha, ta gobierno mester realis’e. Segun Kamsteeg den e area di independencia sigur por logra algo ainda.

“Tin un areglo cu persona cu un limitacion fisico via AVBZ por bini na remarke pa adaptacion na nan cas – pensa riba un acera cu inclinacion, adaptacion di baño – pa nan por biba na cas independientemente.”

FKP (Cas social, red.) y e grupo SGR tin cas adapta, pero sigur no suficiente. Y e habitantenan no por biba ey completamente independiente, e ta bisa.

E grupo SGR tin diferente manera di biba pa persona cu un limitacion mental. Tin un lista di espera largo pa e previsionnan aki. E diferencia entre persona den cuido y persona riba lista di espera ta masha grandi. Esakinan no tin casi nada y ta biba na cas bou di circunstancia dificil.

E accesibilidad di transporte publico pa hende cu un limitacion ta ‘problematico’, Kamsteeg ta laga sa. “Transporte Publico no ta accesibel pa persona cu un limitacion. Tin poco transport pa rolstoel, pero mucho poco y e personanan casi semper mester pag’e nan mes.”

Scol secundario
Na Corsou tin cuater scol basico pa enseñansa special y un scol secundario. Toch e pila aki di e Tratado di NU no ta cumpli, ortopedagogo Angela Lachman ta bisa. Na aña 2012 a manda busk’e for di Hulanda pa stipula un maneho cla pa e grupo aki. “Mester bini maneho pa e grupo aki, for di nacemento te na morto. Cu e propio guia e muchanan cu hopi problema cu siñamento por tin un nificacion berdadero pa comunidad.”

Lachman a trata, cu un plan pa enseñansa mas dirigi riba practica y un deal cu e parke di bestia local pa un tayer social, di logra esaki. Tur dos plan despues di shete aña no a logra.

Falta di maneho
Sentro Solari tambe ta deal cu falta di maneho. “Pensa riba subsidio pa compania cu ta tuma hende cu un limitacion. Af un quorum, cu compania grandi mester tin un cierto porcentahe di hende cu un limitacion den servicio. Esey lo yuda hopi”, Grigoria-Devid ta bisa. Sentro Solari aña pasa por a pone diesun hende cerca compania pero den realidad tin hopi hende cu un limitacion ta sinta na cas pornada sin trabou.