Nos ministro encarga cu entre otro maneho di naturaleza den e dianan aki ta presentando un proyecto di ley pa adapta nos Constitucion pa inclui e derecho di naturaleza, cu tin dos componente: e derecho di e ciudadano di un medio ambiente limpi, saludable y sostenible, y e ‘derecho’ di naturaleza mes pa ser manteni di tal forma cu ta conserva y restaura esaki. E ultimo aki no ta algo unico, tin varios pais, entre e promernan Ecuador, Bolivia, Colombia, New Zealand y Estadonan Uni, cu a percura pa introduccion di ley pa reconoce e derecho huridico di naturaleza mes. Loke a stimula e debate den varios pais tabata e publicacion di e buki ‘The Rights of Nature’ di David Boyd.

No ta trata den tur caso di – intento – di cambia constitucion di un pais; por ehemplo na Merca ta trata di e ley pa reconoce e derechonan di Lago Erie, loke a topa cu bastante oposicion di banda conservador, cu caso den corte. Tin varios pais cu a opta pa cambia varios ley pa inclui e derecho di naturaleza. Por ehemplo na Colombia via casonan den corte a logra e reconocimento di e derechonan di e selva di Amazonas (den teritorio Colombiano) y tambe e derecho di varios riu, entre nan Cauca, Magdalena, La Plata y Quindio, cu ta encera gran parti di e teritorio nacional cu nan cuenca hidrografico conhunto. Ecuador si ta un pais cu a inclui e reconocimento di derecho di naturaleza den su constitucion, unda a establece cu “naturaleza tin derecho cu ta respeta integralmente su existencia y e mantenimento y regeneracion di su ciclonan vital, structura, funcion y procesonan evolutivo”.

Sin duda algun e concepto nobo di derecho di naturaleza a percura pa un estimulo fuerte globalmente encuanto e problema y peligronan cu naturaleza ta sufriendo bao empuhe di e crecemento poblacional y uso di teritorio anteriormente virgen pa urbanizacion y agricultura. E ehemplo mas grandi ta e destruccion di selva original den Amazonas, den tur pais cu tin parti di e reserva forestal mas grandi di mundo aki, cu ta bayendo atras aña tras aña cu diezmiles di kilometro cuadra, cu consecuencia devastador pa tur loke ta bida original, sea flora o fauna. E devastacion mundial aki ta abarca tambe tur lama y oceano na mundo, bao impacto di tanto sobrepesca como contaminacion, entre otro di tur tipo di plastic y otro material cu ta termina den lama.

Awor, pa bolbe na nos propio pais, kico lo por ta e beneficio pa incorpora e derecho di naturaleza den nos Constitucion? Pa cuminza, e ta mustra cu na nivel di gobernacion lo tin e consciencia cu nos situacion ta requeri tal reconocimento; esey ta asina? E unico contesta corecto ta: “Si”. Inclusion den nos Constitucion por sirbi como un señal cu nos tin un tarea aki, y cu e ta urgente. Esaki tanto riba tera como den e teritorio maritimo cu ta pertenece na nos pais. Pues si tin mayoria pa pasa e cambio di Constitucion aki, ‘que asi sea’. Sin embargo, seguidamente ta bin pregunta cu ta un poco mas dificil pa contesta. Nos ta bayendo pa casi tres aña di e actual gabinete y kico realmente nos por a mira di atencion, y mas cu tur cos accion, pa conservacion y regeneracion di nos naturaleza? Nos no a mira ningun avance den pone un limite, mucho menos un paro na e destruccion cu vehiculonan di tur tereno ta ocasiona den nos naturaleza. Probable motibo: naturaleza por wel di bay den Constitucion, pero nos tin un ‘baca sagrado’ cu yama turismo cu cual aparentemente nos tur lo mester cumpli… Nos a hereda di e anterior gabinete, bao di e mesun Promer Ministro aki, permiso masha cuestionable pa piscamento cu harpun, bao di e pretexto ridiculo cu esey lo tabata pa pone cuminda riba mesa di varios famia. De paso a probecha pa duna multiple permiso na cierto negoshinan acuatico cu ta sali pa diverti turista cu pesca, pa tambe practica spear fishing. Nos no a tende nada nunca di revocacion di e permisonan aki, mientras supuestamente tur e famianan den necesidad dia bieu a bolbe pa nan anterior empleo o uno nobo, y no ta depende di pesca cu harpun, si acaso esey tabata nan salbacion den tempo di crisis, loke nos no ta kere tampoco.

Den e dianan aki nos por presencia atrobe henter e debate encuanto e permiso den e curazon di e reserva forestal di mangel mas importante cu nos tin, den area di Pos Chiquito. Atrobe den henter e discusion no ta bin dilanti loke lo ta mihor pa e reserva forestal ey, esta cu segun nos opinion no mester permiti nunca ningun actividad comercial den e area ey, punto. Si, nos ta na altura cu e problema a cuminza mas di mey siglo pasa caba, pero e tempo aya no tabata existi e tipo di consideracion pa cu naturaleza cu awe si nos tin, hasta cerca actual gobierno, cu e propuesta di cambio di Constitucion discuti aki. E pregunta cu no ta surgi ta: kico nos ta gana cu otro proyecto turistico, unda no tabatin, y no lo tin tampoco, un evaluacion drechi di e valor di naturaleza den e area aki, a pesar di e propuesta pa reconoce derecho di naturaleza, cu di e manera aki ta keda na ‘lip service’… Asina aki, sin maneho contundente na fabor di naturaleza, e cambio di Constitucion ta keda simplemente como ‘window dressing’ di un gobierno cu no ta haciendo nada pa proteccion di e mesun naturaleza ey…