Den entrevista cu Bon Dia Aruba tabatin cu e lider nobo di partido PPA, el a conta con y pakico el a yega na e decision pa bay den politica. Segun su relato el a hacie pasobra un proyecto di agricultura prometedor den cual e tabata envolvi, no a logra, pasobra no tabatin cooperacion di e instancianan gubernamental corespondiente. Nos no ta bay dedica atencion na e asunto aki pa expresa simpatia pa e persona, mas bien loke a yama nos atencion ta cu e caso particular aki a trece den luz publico un problema cu no tabata di conocimento general.

E problema cu e lider nobo ta señala ta un problema real na momento cu un proyecto di agricultura ta converti den un empresa serio, cu logicamente ta desea di crece. Aki en berdad bo ta bay topa cu e dilema cu e empresa ta operando riba tereno di huur, cu no ta un base pa por haya prestamo, pasobra e no ta duna suficiente derecho di uso, di tal duracion tambe cu e ta bira factible pa sirbi como garantia pa un banco o otro fondo di inversion presta e empresa placa. Den e caso aki e empresa aki no a logra nada, pero e pregunta clave den esaki ta: nan por a logra algo anto? Nos sa cu e peticion di e empresa tabata algo fuera di lo comun, pasobra mas tanto e cunukeronan, cu tin biaha tin hopi mas tereno cu loke realmente nan mester y por maneha, y nan no ta desaroya esaki te yega na un nivel tal cu necesidad di capital grandi ta surgi. Sin embargo, nan peticion tabata algo cu no por a haya un contesta positivo? Nos ta kere cu si.

Nos a tira un vista riba e ley corespondiente, cu ta e Landsverordening Uitgifte Eigendommen, cu den articulo 2 ta bisa cu emision di tereno den erfpacht ta sucede “in de regel niet langer dan zestig jaren” (art. 2 inciso 1 sub d). Esey ta implica cu, si ta cumpli cu e demas condicionnan stipula den e ley, otorgamento di tereno den erfpacht ta posible pa un periodo cu ta menos cu 60 aña; ta ora cu ta desea un emision pa un periodo mas largo, anto ta papia di caso excepcional. Den un caso manera cu nos ta tratando aki, un periodo mas cortico pero suficiente pa duna garantia na un financista lo mester ta factible. Ademas, e ley ta duna e posibilidad pa cobra un erfpachtscanon diferente cu e standard legal di 6%, basta cu na final di e periodo di vigencia di e erfpacht e persona cu a haya e tereno lo a paga mes hopi cu si el a haya e condicionnan normal (art.2 inciso 2). Esey lo tabata un bon instrumento pa stimula un empresa hoben, cobrando menos den e añanan inicial, pa limita gasto di operacion den e promer añanan. Pero esey no a sucede… Mientras nos ta tende regularmente propaganda di banda di gobierno di e plannan cu tin pa lanta empresa di mas tamaño den agricultura y cria di animal, cu por ta den un situacion similar, nos no ta haya tende e tipo di problema aki, cu como agravante ta keda sin solucion.

Lamentablemente e caso aki no ta un excepcion. Recientemente e propio ministro encarga cu sector primario a admiti cu un proyecto di horticultura di multiple piso no por a avanza, pa falta di cooperacion di e departamento cu ta responsable pa emision di tereno. Nos no ta na altura si tabata trata di e mesun problema o di otro. Pero en general, ora nos ta discuti con pa stimula iniciativa economico, ta net e tipo di problema aki ta clave pa keda resolvi. Si no ta haci esey, nos ta keda pega na e nivel di un produccion riba poco metro cuadra den cura di hende, cu riba su mes ta di aplaudi y mester por haya ayudo na e nivel ey, pero hustamente ora nos tin iniciativa cu ta bay mas leu, cu ta costa mas inversion y ta core logicamente mas riesgo, y cu ta aumenta produccion significativamente, nos no mester ta sorprendi y cu e ora ey no mas nos ta bay purba haci algo.

Pa colmo nos ta papiando aki di un sector, cu mester supera un cantidad di desafio caba. Na tur parti di mundo agricultura y cria di animal ta un negoshi marginal, y den nos condicionnan climatico esey ta mas dificil ainda. Na e momento aki e sector aki no ta representa ni 0.1% di GDP y nunca lo yega na bira un motor considerable den nos economia, pero e por ta na un nivel modesto, cierto diversificacion di nos economia. Pero, no ta pasobra e no ta bira un sector grandi, no mester apoya na un manera cu ta make sense. Di e manera cu nos instancianan gubernamental ta manehando e asuntonan aki, hasta un humilde aportacion na nos economia ta bira imposible, pasobra e empresanan no ta ni yega na esey. E politico o funcionario publico cu ta kere cu ta facil pa djis duna tereno, cu e show di publicidad corespondiente, anto di mes tur cos ta cana ‘chevere’ despues, no ta comprende nada di desaroyo economico.