Nos por yena dos corant tur dia cu imagen con sushi nos isla ta. Anto gaba nos mes cu nos ta ricibi mas di un miyon hende bin pasa tempo na Aruba, pasobra e lugar ta asina bunita. Ta bon cu nan no ta pasa tur e camindanan di desaster cu nos si conoce, pero mas tanto nos ta haci manera cu e no tey. Anto pa colmo esaki ta locual nos ta gana mas placa cu cualkier otro actividad. Un empresario cu ta anda asina cu su ‘core business’, lo keda declara loco den poco tempo. Pero nos no. Nos ta sigui gaba nos mes, y ora critica bin di tur manera, nos ta core bisa:” pero bay wak cerca nos bisiñanan, e islanan ey no ta asina limpi manera Aruba…” Coreccion, nan no ta asina limpi, nan lo ta mas sushi. Contal cu miho nos no menciona e palabra limpi, pasobra esey den e contexto aki ta simplemente di mas.

Pero kico ta e proposito awe, un otro sermon pa e ciudadano inconsciente, cu ta cana laga su desperdicio tur caminda, menos unda e mester ta? Mientras cu e gran mayoria lo bisa:”tende, no inclui mi den e hendenan ey. Ami si ta tira tur cos den bari di sushi, no den cura di mi bisiñanan y tampoco den e pida mondi patras di mi cas, pasobra mi sa cu ta di nos tur e ta.” Fantastico, un poco mas di e tipo di ciudadano aki, y nos problema ta resolvi, berdad? Lamentablemente, e cos no ta funciona asina. Ciudadano consciente, y traha riba mas conscientisacion en general ta masha bunita, pero a proba di no ta suficiente. Tin mas instrumento cu nos por usa pa logra un situacion mas faborable na e isla aki, envez di keda consumi cu tur e sushedad cu tin benta tur caminda. Basicamente nos ta papiando aki di e instrumentonan fundamental di gobernacion, cu por usa pa logra un situacion mas faborable den cualkier asunto di interes publico. Informacion ta uno importante. Legislacion tambe. Nos por logra bastante cu esey, basta nos no kere cu pasando e ley den parlamento, e trabao a caba. Eror grandi, ta e ora no mas e trabao ta cuminsa. Y como cu trabao ta costa placa…otro instrumento di gobernacion cu por usa, si tin…

Algun tempo pasa, a keda aproba un ley riba uso di saco di plastic. Esaki tabatin algun efecto positivo riba con nos isla ta mustra? Talvez si, pero esey lo ta nada mas cu e efecto di menos disponibilidad di saco di plastic, loke riba su mes ta bon. Pero tabatin un plan pa purba aumenta o maximalisa e efecto di e prohibicion? No, ta laga esaki tambe na merced di casualidad y pakico? Pasobra ta implementa algo cu ta mira demasiado como ‘baby’ di tal o cual politico o mandatario, pero basta e no haci un apelacion riba caha di gobierno. Ademas, e no a haci nada pa e sushedad cu tin benta tur caminda ainda, cu ta exigi otro tipo di medida.

Anto ta bira tempo pa nos busca un otro tipo di acercamento. Uno comercial, pasobra si un hende por gana placa cu algo, sikiera bo tin e probabilidad cu un persona ta busca un forma di converti esaki den un negoshi. Esaki ta bay logra? Nos no sa, pero tin hende cu ta purba. Di tur manera tin un cos cu nos por ta di acuerdo y esey ta cu nos no por sigui almacena aki mes tur loke ta drenta di exterior. Loke nos mester ta un sistema di exportacion, mescos tin un sistema di importacion di tur loke nos mester. Den e dianan aki, y sigur inmediatamente ora gobierno nobo keda forma, inevitablemente ta bin e pregunta:”kico boso ta bay haci cu e dump?” Nos ta sigur cu lo tin un contesta, pero esey so no ta yuda. Nos mester un plan hopi mas coherente y inclusivo. Pasobra no ta trata di despedicio so, sino di otro aspecto di e imagen cu nos isla ta duna riba e bishitante, cu ta nos core business.

Pregunta: nos ta realisa nos mes con desordena nos isla ta mustra? Cayanan kibra, casnan bandona pa decadas caba cu ta den kita cay, cas sin cura drechi, otronan cu zink bieu pa purba tene e cabritonan for di cura, sushedad benta unda cu ta… Y e unico cos cu nos tin ta un servicio di recoge sushi, cu ta funciona pero ta atende solamente e sushi deposita den e bari corespondiente. E resto ta pa solo y biento hunga cune.

Ainda nos no ta realisa cu e miho inversion cu nos por haci pa nos mes, no ta den reactivacion di un refineria obsoleto. No ta miho pa nos bira e berdadero vanguardia den Caribe pa loke ta tur cos cu tin di haci cu medio ambiente? Y no den e forma cu a haci esaki te awor, cu atencion solamente pa show di e color politico conveniente. Ban pa e isla mas ordena, mas limpi, cu energia limpi, y despues cu mas experiencia cu cualkier, con ta haci esaki. Nos ta pendiente.