Mundialmente tin hopi atencion ta bay riba e problematica di desperdicio. Na Aruba nos tin añanan ta bataya e problematica aki y buscando posibel solucionnan pa atende cune na un manera sostenibel.

Kico ta desperdicio? Esaki por ta un producto cu no tin uzo mas pe, a perde su funcion, tin partinan cu a daña y no tin manera pa drech’e, of hende kier uno mas nobo, of no ta desea un producto menos atractivo cu e nobo.

E consumidor ta cumpra y consumi productonan mes lihe cu e productornan ta produci mas producto y pone esakinan riba mercado. Tambe nos ta uza na Papiamento e palabra sushedad pa describi desperdicio.

Pero e mundo su capacidad pa absorba tanto sushedad no por continua na e manera acelera cu e tin awor y ta p’esey Nacionannan Uni a declara 30 di maart como Dia Internacional di Cero desperdicio. Na Ingles- International Day of Zero Waste. Directie Natuur en Milieu (DNM) tin e tarea di informa comunidad riba temanan manera sushedad y desperdicio, pasobra sushi ta afecta directamente e calidad di nos medio ambiente y tambe naturalesa.

E dia aki ta un resolucion cu e Asamblea General di Nacionnan Uni a adopta dia 14 di december 2022. E dia aki tin apenas algun luna cu e ta ancra como dia Internacional di Cero Desperdicio. Nan a stipula dia 30 di maart tur aña como e dia pa conmemora esaki. E dia aki ta enfoca pa promove patronchi di consumo y produccion sostenibel. E patronchi di consumo cu ta promove cambio di pensamento di sociedad pa ta mas circular. E dia ta pa promove conscientisacion y initiativanan di cero desperdicio, con esakinan ta contribui na adelantonan pa alcansa e Agenda 2030 pa Desaroyo Sostenibel.

Aki tin algun factor di importancia pa menciona. E sector di desperdicio ta contribui significantemente na tres crisis cu e planeta ta enfrenta. Esakinan ta: cambio di clima, perdida di biodiversidad y naturalesa, como tambe polucion. Humanidad rond mundo ta genera un cantidad di 2.24 biyon ton di sushi solido tur aña di cual solamente 55% ta wordo maneha of controla den cierto tipo di facilidad adecua.

Tur aña rond di 931 miyon di ton di cuminda ta bay benta afo y 14 miyon di ton di desperdicio di plastic ta drenta e ecosistema marino of den fluho di awa.

E mentalidad y iniciativanan di cero desperdicio ta pa minimalisa cantidad y preveni sushedad. E pensamentonan aki ta yuda atende e crisis planetario aki door di: proteha e medio ambiente, brinda seguridad di cuminda y drecha salud humano y aumenta bienestar.Kico ta encera pa adapta mentalidad of bin cu iniciativanan di cero desperdicio?

E iniciativanan di cero desperdicio ta atende cu produccion responsabel, dispone di y consumo di productonan cu ta den cuadro di un sistema circular. Esaki ta nifica cu ta reuza y rescata mas tanto posibel recurso y cu ta minimalisa polucion di aire, tera y awa. Pa yega na cero desperdicio ta rekeri accion na tur nivel. Cua esakinan ta?

Productonan mester ta diseña pa ta duradero y cu ta rekeri poco of tin tiki impacto di material. Door di opta pa recursonan cu tin menos impacto of di produccion menos intensivo, fabricanan y productornan ta limita na nan turno polucion y desperdicio. Hasta door di promove y maneha e demanda pa producto, por yega na cero desperdicio den e ciclo di bida di un producto. Consumidornan tambe por tin un rol importante pa establece cero desperdicio door di cambia patronchi y habitonan manera reuza y drecha productonan mas cu por y asina extende bida di e producto, prome cu ta deshaci di dje.

E esfuerso di gobierno, comunidad, industria y otro stakeholders ta reconoce e potencial den iniciativanan di cero desperdicio. Con ta haci e esfuersonan aki? Door di reinforsa maneho di desperdicio y drecha procesonan cu productonan ta encamina, financiamento di initiativanan y formula maneho cu ta trata economia circular.

Na Aruba nos por pensa riba e financiamento na companianan cu ta enfoca riba drechamento di productonan pa duna esakinan un bida mas largo. Den e mundo di drechamento di auto esaki ta hopi visibel. Tin mecaniconan cu ta specialisa den diferente aspecto. Tin body shop pa saca sla ora e auto ta kibra y mecanico cu ta drecha e parti di motor. Tambe tin cu ta specialisa den drecha muffler, radiator, airco etc. Mescos por ta aplicabel pa otro productonan. Por ehempel e celular cu ta hib’e pa drecha pasobra e la kibra e screen of pasobra e tin problema di sistema y funcionamento.

Pero hopi ta bay tras di e productornan cu ta bin cu un producto mas nobo y asina e consumidor ta perde e gana di drecha e producto bieu y ta keda anhela e nobo te cu e ta cumpra e ultimo modelo di celular y no sa kico pa haci cu e bieu y ta deshaci di dje door bent’e afor. Hopi no sa cu e productonan aki tin componente cu tin balor. E habito di consumo aki ta afecta e cantidad di sushedad cu ta crea. P’esey ta di elogia cu a bini cu maneho nobo cu ta manda desperdicio na diferente waste streams na Aruba. Nos a enfrenta esaki na comienso di aña cu e ceramento di e dump Parkietenbos.

Por haya mas informacion di esaki riba e plataforma www.trashtocash.com. Nos ta apenas cuminsando e caminda di cero desperdicio. Ta solamente cu bo accionnan y gana nos por logra. Nacionnan Uni, e paisnan miembro y stakeholders a forma un strategia global pa cu consumo y produccion sostenibel pa yuda guia e transicion aki. E strategia aki ta boga pa adopta consumo sostenibel y obhetivonan di produccion cu ta crusa diferente sector pa aña 2030. E meta di desaroyo sostenibel (SDG) #12 ta encera sigura patronchinan cu ta sostene consumo y produccion sostenibel. Pa mas informacion di e metanan mundial pa desaroyo sostenibel por bishita e website www.sdgaruba.com.

DNM ta forma parti di e comision di SDG Aruba pa e parti di planeta di cual SDG #12 cu tambe ta relaciona di cerca cu asuntonan di naturalesa y medio ambiente. Nos ta apoya tambe iniciativanan, manera plastic beach party, Aruba life organics, Zero waste company Aruba, Arupro y hopi mas.

Si ta desea di informa DNM di bo iniciativa cu ta alinea cu SDG 12 y cero desperdicio por email nos na: info@dnmaruba.org. Feliz dia Internacional di Cero Desperdicio; abo a pensa caba con bo ta aporta na esaki?