editorial 2_15_1.jpg

Dia 1 di september a bolbe yega y naturalmente esey ta motibo pa felicita tur colega cu ta traha den prensa riba nan dia. Esaki sin distincion di ideologia o tendencia politico. Pero semper dia di prensa ta un momento pa reflexiona tambe riba unda nos ta para awe, kico ta desaroyo faborabel o menos faborabel pa prensa den nos pais. En general nos por bisa cu no a cambia tanto den e situacion general den mayoria di medio di comunicacion, es decir pa e medionan tradicional. Loke si por observa ta cambio creciente den influencia di medionan digital. Esaki ta parce logico tambe riba un di e islanan mas digitalisa den region di Caribe, cu nos ta.

Nos por corda cu algun tempo pasa a haya e resultado di un encuesta cu a tene riba tur e islanan Hulandes de Caribe, specificamente tambe riba influencia di medionan di comunicacion. Un diferencia grandi cu a resulta entre Aruba y Curaçao tabata cu, mientras cu nos hermana isla ta mes of hasta mas digitalisa cu Aruba, sinembargo corant di papel tin un influencia grandi ainda y tin un mercado bastante mas amplio compara cu Aruba. Esaki naturalmente tin consecuencia pa e medionan cu ta publica den papel. Nan lo mester busca forma con pa reconoce y acepta e manera nobo di comunica cu gradualmente talbes no ta bay termina totalmente cu bida di corant di papel, pero en todo caso lo limita e posibilidad pa explota e forma aki na un manera rendabel.

Di otro banda, por observa caba cu mayoria, si no ta tur corant cu ta sali na papel ainda, tin nan extension digital tambe. No ta facil pa duna un opinion con esey ta andando, sin un investigacion mas profundo y esey no ta e proposito aki. Con tal cu tur ta consciente di e desafio aki y ta purbando di conecta cu e publico cu ya a switch pa full digital.

Otro aspecto di e reflexion di tur aña ta calidad di contenido di nos medionan di comunicacion. Nos tin un cantidad y variedad bastante grandi di medio di comunicacion den practicamente tur categoria, corant, radio, television, website di noticia puramente digital. Esaki ta haci cu e mercado comercial cu mester brinda e recursonan financiero ta limita. Y limitacion ta trece cune cu loke ta bin lihe y preferiblemente gratis ta bay prome. Reflexion y investigacion ta exigi tempo y placa y ningun di e dos elementonan ey ta abunda. Consecuentemente e publico hopi biaha no ta haya mas cu e opinion di tal o cual organisacion, partido politico o gremio, manera nan a expresa esaki y cu ta saliendo via tur medio. Esey ta pone presion riba esnan cu ta desea di tin un ‘cara propio’ den prensa, pa nan paga pa haci investigacion adicional, loke semper lo keda algo limita. Cu e resultado cu na nos opinion e grado di informacion pa publico tambe ta keda limita y den mayoria di caso no ta nada mas cu loke esun cu tin un interes pa comunica algo, kier trece dilanti.

Un keho permanente ta keda tambe e uzo di nos idioma Papiamento, cu a pesar di un vocabulario oficial aproba, ta keda mustra un variedad grandi den ortografia. Esey no ta solamente un constante cu ta visibel den prensa, sino tambe den corespondencia general den comercio y den comunidad. Pero e problema no ta limita na manera di skirbi. Hopi biaha nos ta topa cu eror grandi den formacion di frase y uzo kiboca di expresion. Un ehemplo di esaki ta e uzo inadecua di e expresion na Spaño “siempre y cuando”, cu ta significa un condicion pa algo, y no otro forma, supuestamente mas bunita, di bisa “semper”. Otro ehemplo cu ta mira regularmente, cu tambe ta origina den Spaño: “daños y perjuicios”. Si e ta bira “daño y perhuicio” ta aceptabel, pero ora pa ignorancia e ta bira “daño di perhuicio” anto ta bira tempo pa interveni. Otro ‘bunitesa’ cu regularmente ta haci lectura di noticia un tortura ta e famoso “e la bisa”, aparentemente segun analogia cu “e lo bisa”. Lamentablemente tin editor, cu ta lubida cuanto influencia nan tin riba publico, cu no ta na altura cu e forma corecto mester ta “el a bisa”. Simplemente nos no conoce e palabra “la” y e “l” aki no ta nada otro cu e “el” antiguo cu nos ta pronuncia ainda, pero no den tur contexto.

Pero basta awor di nos fayonan. Riba e dia aki, nos por y mester celebra e profesion cu nos ta aden, cu orguyo.  Y nos ta reflexiona riba con pa mehora, pero no djis pa mehora. Nos ta traha den un profesion cu ta pretende di informa y influencia resto di comunidad. Esey ta impone e responsabilidad pa tuma esaki na serio, tambe e medionan politicamente liga, pa mantene un cierto grado di informacion obhetivo pa publico. Den e proceso ey, nos no ta pretende di ta esun cu ta husga. Laga publico dicidi si nos ta haci nos trabao bon. Feliz dia di prensa.