Continuando cu loke ta trata Relato Anual di Aseguro Medico General (AZV) pa aña 2023, director Edwin Jacobs dialuna ultimo a informa cu Aruba tin un grado di enbehecemento poco mas halto compara cu paisnan di Latino America debi cu prestacion di Aruba ta hopi mas miho.

Paisnan Latino Americano y di Caribe tin un grado di enbehecemento di 7% di GDP y Aruba tin un grado di enbehecemento un poco mas halto cu esun di Latino America, pa esaki, Jacobs a splica cu e prestacion di Aruba ta hopi mas miho cu den un pais cu tin menos enbehecemento compara cu esnan di Organisacion di Cooperacion Economico di paisnan di Occidente (OECD) ta paisnan di Europa, Brazil, Mexico y entre otro, cu ta den un promedio riba 8%.

Cu esaki por conclui cu “nos prestacion ta den liñanan di paisnan rico, esnan cu tin e forma, loke ta implica cu kisas un caminda tin un retraso cu nos tin cu traha riba dje pasobra por ta tin caminda cu nos no a duna atencion, pero en linea general si bo ta compara esaki cu e rapport cu secretario di Estado Alexandra van Huffelen a manda aña pasa pa Tweede Kamer informando cu nos gastonan ta fuera di control pasobra nos ta pasa e promedio di paisnan Latino Americano, den informacion mas reciente di final di aña pasa ta contradeci completamente e rapport cu e secretariado di CAft a traha, nos gastonan ta bao control y e reto ta pa nos sigui mantene nan den control e proximo añanan,” el a bisa.

Inversionnan den cuido
Recorte di 5.5% a duna espacio pa haci inversionnan extra na Dr. Horacio Oduber Hospital cu 14.5 miyon florin, pero tambe nan a logra traha espacio pa 13 miyon pa inverti den diferente proyecto di cuido, den esey a dicidi di actualisa MRI digital pa por cumpli cu standardnan pa loke ta trata studionan di prostaat, tambe den patologia digital cu ta trata di cierto studionan patologico unda ta tuma e muestra pone riba un avion y manda nan Hulanda, aworaki nan ta saca e potret y di biaha e ta bay Hulanda y ta haya e resultadonan mas lihe pa e persona bay cu tratamento.

Ademas Jacobs a señala cu programa di deteccion trempan di cancer na matriz y programa di detencion di cancer na tripa na otro paisnan di mundo ta hopi avansa, e cual ta indicando cu pashentnan mas hoben de 55+ ta padeciendo di e dos tipo di cancer aki, pero e programa aki na Aruba segun Jacobs, te ainda no ta in place y nan a haya e alarma di e sector pa cuminsa cu e proyecto unda nan a cuminsa inverti den diferente infrastructura.

Stichting BOB ta esun cu ta encarga di e programa aki pero un parti di nan structura mester ta na hospital, pa e motibo aki nan a duna mas di 500.000 florin pa cuminsa haci algun estudio pa cancer di matriz, di cancer di tripa, ademas nan a inverti den un camber extra pa endoscopia y hospital a haya un reduccion den e lista di spera y un inversion pa loke ta trata dialisis.

Nan a duna fondonan na IMSan pa cumpra dos ambulance heavy debi cu cifranan di obesidad den e poblacion ta keda aumenta, operacion di catarac pa baha e lista di spera, dokternan extra di wowo, mas stoelnan pa haci dialisis y cuido di dokter di cas unda recientemente a habri e Huisartsen Onder Een Dak (HOED).

Servicionan na Gobierno di Aruba
Aparte di percura pa ehecucion di ley di AZV, Jacobs a informa cu nan tin un servicio adicional cu e cual Gobierno di Aruba ta paga pa AZV, Ministerio di Husticia ta duna tratamento medico den exterior pa esnan cu no tin status regular den e isla na unda nan cuido ta necesario pa motibo cu nan bida ta den peliger, AZV ta facilita e clinicanan cu tin contract cu nan den exterior y despues nan ta cobra na Ministerio di Husticia, aña pasa 462.663 florin a bay den e gastonan aki manera Jacobs a señala y tambe nan ta administra e seguro adicional AZV Plus cu Gobierno di Aruba tin cu nan empleadonan publico y na aña pasa e tabata den 4.279.908 florin cu gobierno a paga na AZV tambe.

Tratamento den exterior
Na 2023, AZV a manda afo 805 asegurado compara cu 777 di aña 2022 cu a bay Colombia, Hulanda y Merca, Colombia ta keda e pais unda AZV ta manda mas hende cu 599 asegurado na 2023, Hulanda cu 182 y Merca 19, den esaki e gastonan tabata di 38.4 miyon florin na 2023 y na 2022 tabata di 31 miyon florin. Biahenan cu air ambulance na 2023 tabata 97 y na 2022, 87 so, Jacobs a sigura cu cada biaha cu nan ta saca un air ambulance e ta costa 25.000 florin.

Tocante e malesanan top 3 cu nan a manda pa exterior, a informa cu na 2023 tabata pa via di Malignidad cu cancer, wowo y cardiologia, na 2022 tabata igual pero en bes di cardiologia tabata neurocirugia.

Tocante hende muhe na estado, na 2023 AZV a manda 18 di nan pa Colombia, compara cu 2022 cu a manda 24, air ambulance pa e mama a ser usa 12 biaha compara cu aña 2022 cu tabata 22 biaha y a manda 13 baby cu air ambulance na 2023 y na 2022 a manda 7 specificamente pa cuido neonatal na Bucaramanga.

Cuadro Financiero Multianual
Jacobs a señala cu pa periodo di tres pa cuatro aña nan ta maximalisa e gastonan cu mester sali for di fondonan di AZV caminda e fondo no mag di surpasa e gastonan ey, den esaki mester tin aspecto in place e prome ta cu nan mester tin un modelo cu ta proyecta gasto y entrada y ta duna nan un indicacion den ki direccion gastonan ta bay e proximo añanan, otro factor ta reglanan di gobernansa unda ta regula e cuadronan financiero lo cual ta contribui na e credibilidad di e instrumento y di tres Uitgavenplafond cu ta pone pa tres of cuatro aña y cu ta indica cuanto ta e maximo cu esey por crece den tanto añanan.

“E tres elemento aki nos a cuminsa aplica entrante 1 di januari unda tin un modelo y reglanan cu mester formalisa den un acuerdo internacional cu gobierno y AZV y nos tin cu defini e uitgavenplafond e cual e aña aki tin un 6% di bo gastonan y nos ta kere cu tin diferente area den sector di cuido cu a keda atras cu e pandemia mes y nos tin cu crea espacio pa inverti den e areanan ey, pa otro aña e ta entre 2.5% y 4%.”

Na 2023 a mustra un surplus grandi, pa 2024 e surplus a bira menos y asina den transcurso di añanan e lo sigui baha, pa 2027 nan ta spera cu nan lo no haya casi nada di surplus y pa 2028 nan lo expect un deficit den nan fondonan unda entradanan di prima di AZV y impuesto di BAZV no ta bay ta suficiente pa cubri e gastonan lo cual ta bay keda te aña 2040. E reservanan di AZV ta e surplus y e ta ser poni den un spaarpot unda nan a ripara cu e proyeccion di aña pasa ta mustra cu na 2035 ta bay yega e momento pa nan bati na porta di gobierno pa haya land bijdragen of nan mester busca un solucion pa sobrevivi cu e entradanan cu nan ta haya.

Nan ta alerta pa cuminsa tuma e pasonan necesario pa e deficit no lo yega asina lihe “esey ta oportunidad pa cuminsa ta consciente cu aunke nos tin un surplus di 54 miyon florin no ta un placa cu nos por asina haci cos leuk cune, e ta un placa cu nos tin cu pone un banda pa e tempo cu lo mester di dje,” Jacobs a finalisa.