En conexion cu e luna mundial di conscientisacion riba prevencion di suicidio, Bon Dia Aruba a tene un combersacion cu e psicologo Drs. Mitsy Willems, ken ta splica mas ariba e tema di salud mental, causanan pa depresion y kico por haci pa sigui mehora y conscientisa e comunidad di Aruba ariba e tema delicado aki.

Depresion ta un enfermedad mental hopi comun rond mundo y aproximadamente 280 miyon persona rond mundo ta sufri di depresion. E mita di e condicionnan di salud mental ta cuminsa na e edad di 14 aña y suicidio ta e tercer causa principal di morto entre hobennan di 15 pa 19 aña.

Drs. Willems ta splica cu den su experiencia hopi biaha e ta encontra cu casonan severo di depresion, cu ta ocasiona pensamentonan suicida, mas tanto entre hobennan, specialmente na e momento di adolescencia.

Tin diferente motibo cu un persona ta desaroya depresion y pa mucha, hoben y adulto e motibonan aki ta diferente. Drs. Willems ta splica. “Pa muchanan ora nan ta sinti nan mes cu nan no ta stima, trauma door di abuso sexual of otro tipo di trauma, perfeccionismo, identidad, ausencia y perdida di un famia, mas tanto un mayor of un welo, divorcio di mayornan, estilo di educacion of cierto presion escolar. Depende di e persona y situacion y bullying.”

E ta indica algun sintomanan cu por avisa, den e mucha of hoben su comportacion, si nan ta sufriendo di e enfermedad mental. Por ehempel comportacion iritabel, hostil, molester fisico, cara sin smaak, no tin gana di haci huiswerk of ta haya problema na scol y ta desmotiva, no ta drumi bon, iregularidad di peso, problema di autoestima y hopi mas.

Den un hende grandi algun motibo ta e perdida di independencia, enfermedad, problemanan economico, yiunan ta laga cas, hendenan cu ta famia cerca of pareha cu ta fayece, consumo di droga y substancia y hopi mas tambe.

Aunke Aruba ainda falta pa crece den conocemento pa loke ta trata enfermedad mental, Drs. Willems ta señala cu Aruba toch a expande nan mentalidad ariba e tema. “Comparando 20 aña pasa nos por bisa cu Aruba toch a delanta cu e pensamento nan, antes tabata mas dificil pa cu esaki”, el a bisa. “Aworaki un hende por acepta y bay un psicologo, pero hopi di e casonan cu no ta busca esaki ta door di e ignorancia di no tin e informacion corecto.”

“Hopi hende mester warda basta pa yega na turno pa motibo di e forma burocratico cu ta haci e sistema slow. Hopi biaha e persona ta tarda di su mes pa busca ayudo y na e momento cu e dicidi di busca e ayudo tambe e tin cu warda”, el a agrega.

Drs. Willems ta enfatisa cu conscientisacion ta cuminsa di chikito. “Por conscientisa di chikito pa yuda cada un hende y asina nos por ta un mihor persona.” E ta bisa cu hopi famia disfuncional cu no ta crea norma y balornan pa nan yiunan ta contribui na e crecemento di e problema. “Semper mi ta bisa cu tin ayudo pa caso nan di depresion.”, el a bisa. “Ami cu tin 19 aña trahando den mi profesion mi por bisa bo cu mi a wak hopi hende ta sali for di depresion. Tin ayudo pa depresion, pero mester duna e prome stap y busca ayudo y realisa cu tin e ayudo ey eyfo.”