Lo bin reconocimento, disculpa y compensacion pa sclavitud na 2030. Su Mahestad Rey Willem Alexander e siman aki na ocasion di Prinsjesdag a bisa “Riba caminda pa e conmemoracion di 150 aña abolicion di sclavitud ta momento pa duna nos mes cuenta tambe na e parti aki di nos historia.”

Pero e Rey no a bisa kico esaki ta nifica. Durante e reunion di Tweede Kamer unda a delibera riba e plannan di Gobierno Hulandes pa 2023, Parlamentario Farid Azarkan di DENK a puntra miembro di D66 Paternotte kico el a pensa riba e palabranan di Willem Alexander, cu ademas a papia di e problema di racismo y discriminacion.

Paternotte a bisa cu e ta haya hopi yamativo y special cu Rey Willem Alexander a papia di racismo, discriminacion pero tambe reparacion pa sclavitud. El a amplia cu ta bon cu tin atencion pa e temanan aki den Tweede Kamer, y cu na Surnam y riba e paisnan Caribense di Reino tin enfoke pa e historia di sclavitud cu ainda tin su efecto riba bida awendia.

“Mas y mas hende (na Hulanda) ta bisa cu nan ta consciente di esaki y esey riba su mes tabata un trayectoria. Mi ta haya cu a dal un paso dilanti y ta algo pa ta optimista.” Azarkan a reacciona bisando cu e palabranan ta bunita, pero cu pa confia riba e palabranan mester tin e traduccion den presupuesto. El a puntra: “Unda nos ta mira den e presupuesto cu ta bay haci algo na desigualdad y lucha contra racismo y discriminacion?” Paternotte a bisa cu el a sugeri pa bin recherche special, pero a considera cu pone atencion na pasado di sclavitud ta esencial.

Jesse Klaver di Groenlinks a bisa cu e tabata parti di un delegacion di Comision pa Asuntonan Interior na Surnam, Corsou y Boneiro pa sa mas di e pasado di sclavitud y con e efectonan ta bibo awendia. El a urgi pa no conmemora e politiconan Hulandes cu 150 aña pasa pa aboli sclavitud, ni e Ministernan, sino e heroenan cu a bringa pa libertad, manera Tula, Boni, Marti di Katalina Janga y hopi otro.”

E proceso ta serio

Pero, e proceso ta andando den tur seriedad. Desde 1 di Juli 2020 pa ta exacto. E tempo ey, Minister pa Asuntonan Interno y Relacion di Reino Kasha Ollongren a lanta un comision di Conseho/Grupo di Dialogo riba Historia di Sclavitud. E comision tabata uno Hulandes, cu mester a organisa e dialogo riba historia di sclavitud y con mester anda cu esaki. E punto di salida tabata si Hulanda, particularmente Gobierno Hulandes mester reconoce e pasado tristo di sclavitud, si mester ofrece disculpa. Aki ta papia specificamente di Rey, Minister Presidente di Hulanda y/of Parlamento Hulandes. Pero tambe e comision mester a determina si mester duna reparacion of otro medida di compensacion. Esey tabata e intencion di e comision.

E miembronan Hulandes di e comision a papia cu Boneiro y St. Eustatius cu ta parti di Hulanda, pero cu nan mester participa ya cu nan tambe tin un historia di sclavitud. Corsou, St. Maarten y Aruba tambe lo mester a bira parti di e dialogo. A organisa diferente sesion di e combersacionnan riba e tema, tanto na Hulanda como e otro islanan. Aruba no tabata invita pa e combersacionnan, e tempo ey. E tema tabata pa mira con ta yega na e reconocimento (aceptacion), disculpa y compensacion. E comision Hulandes a presenta un rapport cu proposicion, cu ta inclui e aceptacion, disculpa y tambe e compensacion. E punto ta si cu e documento di e comision Hulandes a inclui deseonan di e islanan, pero no di Aruba, dr. Luc Alofs a bisa.

Alofs, hunto cu e otro representantenan di e islanan no tabata apunta pa Gobiernonan di e paisnan, sino a keda acerca a titulo personal door di Gobierno Hulandes.

Alofs a bisa cu nan como representantenan di e islanan no a sinti cu e recomendacionnan ta refleha locual ta biba aki. “E recomendacionnan tabata hopi dirigi for di e perspectiva Hulandes, cu a produci un totalidad cu no por a acepta, particularmente pasobra a sinti cu e islanan realmente lo ta na di dos luga.”

Consecuentemente, e islanan Hulandes bou guia di ex-Gobernador Frits Goedgedrag, a bay den dialogo cu otro y asina a logra bini hunto. Aki ta unda Aruba a haya un luga na mesa. “Hunto a produci un peticion formal, unda a dileña cu mester un areglo pa disculpa y compensacion cu ta duna e islanan, incluso Aruba, poder riba e suma cu Hulanda ta bay paga. Ta e islanan, representa pa e organisacion no-gubernamental, mester determina unda e fondonan mester bay, “pues con ta duna forma na e compensacion. Entre otro kier cuminza cu un red di conocemento na e islanan riba e pasado di sclavitud,” dr. Alofs a splica.

Esey a permiti cu e comision aki por a drenta den combersacion cu e comision fiho pa Asuntonan di Reino di Senado Hulandes na Juni ultimo, cu a tuma luga tres siman pasa, “Nos tabata invita pa bay Corsou pa reuni cu Minister di Relacion Interior y Asuntonan di Reino, Hugo de Jonge y Secretario di Estado Alexandra van Huffelen. E tabata un encuentro bunita. E ta cla pa nos cu Hulanda a pone bon atencion na locual kier aki. Nan a expresa cu nos peticion ta relevante.”

Awor e discusion ta na Hulanda, riba e proposicionnan di e islanan pa mira con e proceso ta bay ta organisa. “Nos lo tende mas di esaki pronto. Mi ta spera cu pa Pasco nos lo sa mas, pero en todo caso e mester ta conoci prome cu 1 di Juli 2023, pasobra e ora ta 160 aña cu a aboli sclavitud na Aruba y otro islanan y 150 aña cu a elimina e obligacion di trabou di ex-sclavonan na Surnam,” dr. Alofs a splica (red. cualkier fondo cu bin e islanan lo no bay pa Gobierno sino lo ta dirigi na proyectonan specifico. Bon Dia Aruba a compronde cu e peticion no ta e mesun nivel compara cu e demanda di paisnan di Caricom na Gran Bretaña pa reparacion).

Mester bisa cu durante e reunion di Tweede Kamer, Sylvana Simmons di BIJ1 a mustra cu esnan cu a bira victima di e asina yama Toeslagenaffaire ta netamente esnan di Surnam y paisnan Hulandes den Caribe entre otro.

Presidente di Tweede Kamer Vera Bergkamp di otro banda a bisa cu tin un bon comienzo cu conseho di e Coordinador Nacional Discriminacion y Racismo y e hecho cu 2023 lo ta den luz di colonialismo y sclavitud.