Aruba mester reposiciona su belanan y wanta olanan pisa pa yega na lama, e asina-yama draft Aruba Masterplan a cuminza circula ayera mainta y ta contene e trabounan di e comision strategico y e diferente gruponan di trabou cu a reuni pa diferente luna pa bin cu un perspectiva nobo pa Aruba.

Den e documento, Prome Minister Evelyn Wever Croes ta bisa cu Aruba ta confronta un emergencia socio-economico agudo como resultado di Covid 19. Gobierno mester a pone prioridad riba salud publico y siguridad y a haya su mes forsa ta cera e isla. E medidanan pa salud cu a tuma a causa un caida y reduccion economico grandi. Lo sinti e efectonan pa hopi tempo. Recuperacion lo tuma largo y ta depende riba con lihe turismo lo bolbe y e accionnan di maneho.

Pero pa bolbe riba pia, Aruba mester di un forma nobo di pensa. Ya no por bolbe na e forma di actua di pasado. Mester enfoca riba e reaccion economico. Aruba mester bira un isla cu ta resistente y un sociedad cu ta responsabel riba medio ambiente. “Nos ta debe esaki na nos generacion actual y futuro.”

Pa tal motibo a organisa un esfuerso nacional pa desaroya un plan di accion pa Recuperacion y Innovacion Economico, cu ta yama ‘Reposiciona nos Belanan’. E plan ta dirigi na busca crecemento economico cu ta sabi, inclusivo y sostenibel y ta dirigi na pone e condicionnan crucial na nan luga pa un economia resistente cu mester a largo plaso, mientras cu ta logra beneficionan a corto tempo, y tur cu e sosten nacional mas amplio posibel.

Gruponan di trabou

E Comision di Recuperacion y Innovacion a cuminza traha na april 2020 y ta un plataforma priva/publico cu ta consisti di representantenan di sector publico, priva, academia y comunitario. Mas di 125 ciudadano a participa basa riba nan conocemento y experticio personal, y hunto a yega na e vision presenta den e plan.

Prome Minister a gradici tur cu a participa y a bisa cu e plan aki ta e guia pa e sociedad cu kier den futuro, y pa logra esaki mester mantene enfoke. E añanan nos dilanti lo no ta facil pa Aruba y mester acepta esaki, y como tal, ta realistico cu e timeframes y kico por haci cu recursonan limita, pero alabes pone obhetivonan ambicioso.

E ‘Reposicion di nos Belanan’ ta un plan strategico pa e proximo tres añanan y ta representa un vision, direccion defini y nacional. E ta inclui direccion di maneho y prioridad y ta identifica strategianan y proyecto cu por sostene e fundeshi economico di Aruba.

Resistencia economico

E decisionnan di maneho pa fomenta un desaroyo di turismo sostenibel y pa traha un motor nobo ta esencial pa sigura cu Aruba por adapta y acelera desaroyo economico sostenibel pa medio di innovacion transformativo. E impacto socio-economico y ambiental a corto y largo plaso no por ta separa mas, ya cu e prome ta e base pa sigura y fortifica e resistencia di economia di Aruba a largo plaso.

Ta esencial pa logra compromiso politico amplio y participacion publico pa percura cu tur actor ta traha hunto den un forma cu ta co-crea y forma e futuro economia di Aruba. Un futuro unda e capacidadnan institucional ta fuerte, eficiente y e productividad ta uno ambientalmente responsabel.

Pero e ta rekeri tambe cu sociedad mester prepara pa adapta y e sector publico ta uno agil y circular.

E documento aki ta diseña pa ta un documento dinamico di orientacion activo, cu ta duna un guia di maneho amplio y un cuadro di decision. E ta prome proposicion di e Plan Maestro pa Recuperacion Economico y Innovacion. E aplicacion ta depende di henter comunidad cu mester carg’e, for di politiconan, empresarionan y ciudadanonan. Pa por adapt’e den su forma final, e plan mester pasa un proceso publico y keda discuti den Parlamento, unda e lo keda ratifica. Mas importante ainda, ciudadanonan mester acepta y carga e plan pa yega na un desaroyo economico inclusivo y sostenibel.

Transforma turismo

Un di e pasonan cu tin impacto a corto plaso, pero cu ta dirigi pa un futuro sostenibel ta pa bin cu reforma structural den inversion y maneho pa yega na un modelo di turismo di balor halto cu impacto abou. Ademas mester identifica sectornan strategico nobo cu por crea un balor comparti pa economia di Aruba y garantisa e bienestar socio-ecologico.

Turismo sinembargo ta keda e industria principal y ta inherente pa e contexto apropia y pa planifica e futuro desaroyo. E transicion pa un modelo turistico sostenibel ta critico pa logra resultadonan desea proponi den e Master Plan.

Balor Halto, Impacto Abou

E termino Modelo Turistico Balor Halto, Impacto Abou ta uno cu ta enfoca riba e logro di balor comparti y turismo sostenibel, y ta balansa e calidad di e experiencia di e bishitante; e contribucion economico, cu ta nifica trabou di calidad, retene y amplia exportacion turistico; reduci e perdida di entrada economico; y fortificacion igualdad economico; calidad di bida pa ciudadanonan; y proteccion y conservacion medio ambiental.

E producto turistico di Aruba ta uno madura, cu a beneficia di hopi inversion continuo. Sinembargo, como tal, e ta rekeri tambe un innovacion diligente y responsabel. E ta crucial pa adapta maneho y liderazgo di e recursonan limita, tanto humano, natural y cultural.

Capacidad di Carga

E Plan Maestro ta referi na e plan di desaroyo di destinacion ‘Cu Mira pa Futuro’, unda a haci un compromiso pa ehecuta un estudio di Capacidad di Carga, cu a sosode tambe na 2018. Aki a enfoca riba determina e balans entre oportunidadnan economico y crecemento, integridad ambiental y calidad di bida di ciudadanonan. E estudio a mustra cu e producto turistico di 60 aña, tin su marcanan. Tanto positivo como negativo. E industria ta exitoso, pero Aruba a expande hopi di su recursonan mas leu cu su limitenan di sostenibilidad. Tin un consenso cu e acercamento turistico di Aruba no por ta basa riba su exito di pasado, ya cu e lo no sigura e mesun resultado.

Pero mas ainda, e contexto a cambia. Pa drenta un era economico nobo e ta imperativo pa busca un modelo turistico nobo, unda e beneficionan ta pa comunidad, e bishitante y medio ambiente. Esaki no ta solamente pa e limitacionnan espacial, sino tambe pasobra tin avancenan digital y tin un necesidad pa practicanan sostenibel. Si no aplica e modelo di balor turistico aki, e lo nifica un impacto negativo pa e economia futuro di Aruba y pa e ciudadanonan.

Mas ainda, Aruba Tourism Authority, ATA, a haci un estudio pa e mercado ‘niche’ na 2019, unda a inclui e resultadonan di e estudio di Capacidad di Carga y con miho por eleva e balor economico turistico pa medio di desaroyo di e tipo di mercado specialisa aki. E tipo di turismo aki ta stimula empresa y innovacion, y ta crea oportunidad pa e sector empresarial chikito y mediano, como tambe crea trabou nobo den e sector di hospitalidad.

Bon Dia Aruba lo sigui amplia riba e plan den proximo edicionnan.