Nos situacion economico ta mehorando den un ritmo no anticipa anteriormente. Segun proyeccion di Banco Central di Aruba, segun tres scenario: uno optimista, pesimista y un ‘baseline’, nos GDP pa 2021 lo ta entre alrededor di Afl. 5425 miyon (optimista; +16,7%) y Afl. 5175 miyon (pesimista; +11.3%). E baseline (+14,0%) ta duna Afl. 5301 loke no ta leu di e calculacion di Afl. 5234 miyon cu gobierno ta duna como proyeccion den su ultimo kwartaalrapportage (3-2021). Mester bisa acerca cu e cifranan di GDP nominal aki no ta loke CBA a calcula, den nan informe a duna solamente porcentahe di crecimento, pero ta loke redaccion di BDA a calcula a base di e cifra preliminar di CBA pa 2020.

Awor, kico ta remarcable, den sentido positivo? Cu e cifra di GDP nominal pa 2021 ta resulta un poco mas abao cu e cifra cu gobierno a calcula pa 2022 (Afl. 5475 miyon) den presupuesto 2021, y cerca di e Afl. 5277 miyon cu IMF tabatin proyecta den su ultimo informe, pa tuma lugar tambe na 2022…, y no na 2021. Esaki ta bisa cu e recuperacion e aña aki a bay hopi bon mes, esaki principalmente pa e avance haci den sector turistico y otro elemento manera e ayudo di Fase y subsidio di salario. E ultimonan aki durante 10 di 12 luna a duna un boost extra na poder di compra, especialmente bao di esnan cu menos ingreso.

Ta anticipa cu e desaroyo faborable aki por continua den e proximo aña, si nos no topa cu contratiempo cu cual mester tene cuenta. Entre e factornan di riesgo logicamente e situacion di Covid-19 den su diferente variantenan, cu por conduci na medida, sea aki o den exterior, cu por ocasiona un fluho hopi menos di turista. E tarea ta pa aki mes haci lo necesario pa preveni algo mas grave, aunke e problemanan mas grandi ta naturalmente fuera di nos frontera, y decision aya (Merca, Hulanda) por influencia seriamente e situacion economico aki. Sin embargo, nos no por bay specula den esaki; ta imposible predeci cos cu no ta den nos man. Mas importante ta parce con nos a yega na e recuperacion rapido aki, pasobra esey ta siña nos algun cos tocante loke nos por haci, o ta keda sin haci.

Por ehemplo, recuperacion economico aparentemente a tuma lugar sin cu por papia di medida adicional pa estimulo economico. E recuperacion na promer lugar tabata a base di e start up di e motor tradicional, turismo. Esaki tabatin efecto di biaha riba e sectornan cu ta relaciona cu turismo, manera restaurant y diferente tipo di diversion pa turista. Tambe empresanan cu ta suministra servicio o mercancia na hotel y restaurant a haya un bida nobo. Esaki inmediatamente tabatin efecto riba empleo, hasta tal grado cu den varios empresa tabatin y tin ainda escasez di personal. Esaki nos por a anticipa, pasobra hende cu tabata desemplea pa basta tempo talvez mientras tanto a tuma otro rumbo den otro empleo y no ta bolbe unda nan tabata emplea. Tambe tin bastante problema cu e personanan stranhero cu empresa ta desea di emplea, y cu ta haya un contesta negativo pasobra e desempleado local tin prioridad. Esey riba su mes ta hustifica, e local sin trabao tin prioridad. Sin embargo, tin dos categoria pa cual ta dificil, practicamente imposible, haya trahador local. Esey ta den e empleo mas humilde, manera housekeeping den hotel, pero tambe den cierto trabao di nivel halto, pa cual no tin hende disponible localmente, ya cu ta trata di hende, por ehemplo, cu educacion universitario. Nos ta tende di varios empresa cu no ta haya e personal altamente califica cu nan mester pa opera, y di e manera aki ta poniendo pan di hende local, cu tambe ta traha na e empresanan ey, na peligro. Pero ta parce cu e sabiduria aki no a logra penetra ainda den Dimas y DPL. Actuando asina, manera nos conoce e departamentonan aki, e situacion no ta drecha, pasobra ta nenga esunnan cu por traha, mientras nos sa masha bon cu hende local no ta bay haci e trabao humilde ey, y di otro banda, ni kico haci, Aruba no por produci e personanan cu estudio halto specializa cu mester na hopi empresa.

Di otro banda, a cuminza bin mas claridad kico ta e cuadro fiscal den cual empresanan lo bay traha den e proximo añanan. Sin embargo, falta hopi detaye pa defini ainda, y ta net esey un empresario mester pa e por deduci pa su mes kico ta su plan. Tin algun medida cu a yuda caba, manera e subsidio na empresa chikito y mediano, y tambe e areglo di exonera empresario chikito di declaracion mensual di BBO, pero esey no ta suficiente ainda pa por papia di un cambio general di e clima di inversion. Ta importante, por ehemplo, cu den elaboracion di e ley di BTW ta scucha sector priva cu atencion, pa yega na un modelo practico y manehable. Pero ta net riba e punto aki nos no ta optimista. E par di luna di e gobierno nobo a siña nos cu e gobernantenan a cera nan curpa paden caba cu nan ‘hendenan di confianza’ y cu nos para pafor mester warda te ora nan haya ta bon pa comunica algo dicidi caba. Economia ta recupera, a pesar di gobernacion.