Frank Tieleman ta un comerciante neto di caya grandi of Caya Betico Croes.

Semper e famia comercial Tieleman tabata den caya y nan ta sigui den caya grandi. Esaki a pesar di tur reto y situacion dificil cu e comerciantenan di e area aki a yega di pasa. Pero tambe e situacion nobo cu awor nan ta bibando hunto cu henter comunidad di Aruba debi na e pandemia di Covid-19.

Pro Caya Grandi

Semper el a percura pa bienestar y desaroyo di caya grandi. No solo como comerciante, sino den e tempo di MAMBO cu tabata e asociacion cu tabata representa e comerciantenan di caya y bisindario.

A pesar di e situacion cu caya ta bin bibando pa varios aña, unda e fluho di clientenan potencial a mengua, awor den tempo di Covid, toch Sr. Tieleman a dicidi di bin cu cuater proyecto comercial of negoshi nobo. Apart di e negoshi cu su tata a establece den caya na aña 1960 cu ainda t’ey, Sr. Frank a bin cu un compleho di apartamento pa studiantenan. Nan tur den Caya Grandi of Caya Betico Croes.

Mientras cu hopi comerciante ta hopi conservativo pa haci inversion, specialmente bin cu negoshi nobo, Sr. Frank Tieleman a pusta un biaha, mas manera su tata Hulandes a haci’e 60 aña pasa cu Tieleman’s Aruba, na Caya Grandi. Pero e diferencia ta cu e tempo aya, Caya Grandi tabata e epicentro comercial na Aruba. Awendia comercio a bay principalmente pa e area turistico. Pero tambe nos ta bibando un pandemia cu a afecta economia substancialmente.

Vision

Segun Sr. Frank su vision pa bin cu e cuater negoshi aki cu recientemente a habri nan porta, a cuminsa prome cu pandemia. E establecimentonan comercial aki tabata plania pa habri fin di april riba Dia di Rey.

E edificio unda nan ta localisa a permanece bashi pa casi tres aña. E ora ey el a pensa pa su mes cu si niun hende kier huur, e mester bin cu algun alternativa pa pone su edificio produci. Sr. Tieleman su idea tabata pa e mes haci’e. Ta asina cu el a cuminsa traha riba cada concepto comercial: Un beer store, un convenience store, un tienda tipico Hulandes y un photo studio. Tambe el a duna full un renobacion na su negoshi di koffie.

Pero un fecha cu e no por lubida tabata 17 di maart ora cu gobierno a dicidi di cera tur cos, cuater dia despues cu e dos prome caso di Covid-19 a keda raporta na Aruba. “Esey a duna mi mas tempo pa mi por defini cada negoshi miho di kico mi tabata kier,” asina el a bisa durante e entrevista aki.

E ta haya cu den caya grandi tin hopi posibilidad, ya cu e area aki ta bunita. Tambe tin un tram masha bunita mes cu ta core, pero lamentablemente aworaki no tin crucero. E tin tur speransa cu unabes operacion di crucero ta reinicia, e tram lo ta full yen di hende. Pero mester bin cu algo masha atractivo pa nan tin motibo pa baha. Pero su vision no ta solamente cu e turistanan, sino principalmente cu nos hendenan local. “Mas cu tin pandemia si ta cos di bebe, y si ta fiesta, nan ta pusha y nan ta bay toch.” Pues e demanda pa local t’ey.

Como cada comerciante individual – segun Sr. Tieleman – nan mester haci mas di nan mes pa sea hopi creativo, pero tambe mester di incentivo pa bo por cuminsa algo nobo. Ta importante pa cada comerciante usa nan creatividad. E ta haya cu si bo ta un bon comercial bo sa kico pa haci pa bo pone bo cos bende. “Tin biaha bo mester pusha un hende pa haci algo. Ora cu ta casi muri e ora ey nan ta cuminsa sapatia. Pero si bo no ta haci nada bo ta muri…”

Incentivo

E ta wak como un mini economia e plasa Niki Habibe na final di caya grandi. E ta full un actividad ariba su mes. Igualmente e ta sigur cu di banda di gobierno tambe mester bin cu mas incentivo directo, unda cu nan por stimula e comerciantenan pa inverti mas.

Un idea ta loke nan a kier haci na San Nicolas como un zona liber di impuesto of un BBO free zone. El a bisa cu e alivio fiscal duna pa gobierno no tin nada di haber cu e inversion cu el a haci. Pero si e tabata un ayudo pa su negoshi existente, ya cu e nivel di benta a cay. Pero loke ta e negoshinan nobo ta proyectonan cu ta cuminsa for di cero.

Den cuadro di e campaña Cumpra Local, e comerciante Frank Tieleman ta aprecia hopi loke gobierno a haci recientemente pa incentiva hende pa bin shop den caya. Tambe nan a dorna caya tur na luz y tambe nan a trece ambiente. Pero e ta haya cu esaki ta cosnan cu ta yuda tiki tiki. Pero mester wordo concentra riba e problema for di reis. “Y esey mester di gobierno pa haci’e y pa yuda.”

Un problema tin di haci cu economia ta abao. Mientras cu na su opinion, caya ta manera un puzzel di mil pida. Tabatin problema di Aruparking y tram. Ademas tabatin problema pa tres aña largo cu nan tabata cera, caminda e comerciantenan nan reserva a caba. Tambe tin problema di choller y ladronicia.

Otro problema tin di haci cu no tin structura of planificacion ya cu na tur caminda rond di Aruba ta habri mall. “Ta parce como cu no tin un maneho fiho con bo ta regla esey.”

E ta haya cu ta dificil pa promove caya, mientras tanto bo ta laga otro hende habri na tur skina na Tanki Leendert, Tanki Flip, Santa Cruz, etc… caminda ta wordo haci e mesun mall. Mientras cu den e zona ey nan ta paga mita di loke e doño di edificio den caya ta paga como grondbelasting so. Sin imagina con e prijs di huur nan ta.

Sr. Tieleman ta wak akinan tin un desbalansa. Si tin mas control riba e tereno aki, nan por pone mas atencion unda comercio por ta mas rendabel. No mester lubida cu caya grandi ta e curason di Playa. “Y si no wak’e, curason di Playa ta muriendo.” Pues e ta kere cu mester busca manera, y tin hopi manera pa busca solucion.