editorial 2_15_1.jpg

Recientemente a bin dilanti atrobe e posibilidad di establece un servicio di fast ferry entre e islanan ruman (Aruba, Curaçao, Bonaire, posiblemente e otro tres nan tambe). Nos ta bisa cu enfasis atrobe, pasobra den pasado caba a yega di  explora e posibilidadnan aki. E tempo ey tabata referi na e tipo di ferry cu ta core entre e islanan di Cabo Verde. Aki tambe ta trata di isla sin un poblacion grandi, sin industria grandi cu ta garantisa un base fuerte di mercancia cu mester transporta di un luga pa otro. Sin embargo, aparentemente a logra crea un linea di transporte viable cu un servicio di fast ferry.

Den nos region tambe nos por mira varios linea di ferry ta funciona, cu ta talbes comparabel cu nos situacion. Por ehemplo e fast ferry cu ta core entre Fort Myers Beach y Key West. E biahe ta tuma entre 3,5 te 4 ora riba un distancia mas cu dobel e distancia entre Aruba y Curaçao. Tin otro linea di fast ferry cu ta core por ehemplo entre e islanan St. Thomas y Tortola, pero aki ta trata di un barco bastante chikito cu no ta realmente loke nos lo ta pensa aki.

Kico ta e aspectonan pa tene  na bista den un analisis serio? Asunto manera posibel volumen di pasahero, carga y tambe yegada y salida rapido, pa por probecha tempo mas tanto posibel. Ora nos ta papia pasahero, por distingui entre hende local cu ta biaha pa trabao y esnan cu ta biaha pa placer. Ora ta biaha pa trabao, cu e plan di bolbe mesun dia, hopi ta depende di e tempo cu ta bay perdi prome y despues di biahe. Pasobra si esey ta tarda bastante, plus e oranan di biahe mes, e  no ta un alternativa viable pa esnan cu ta desea di probecha nan dia mas tanto posibel. E posibilidad pa hiba bo propio vehiculo por ta un bentaha, ya cu no mester paga pa huur un vehiculo, ademas cu tramitenan di huur auto tambe ta tuma tempo. Pa esnan cu ta biaha pa placer y ta keda mas dia, hiba nan mes vehiculo tambe lo ta un bentaha grandi. Na regreso bo no ta mara na e cantidad limita cu bo por transporta den avion por ehemplo.  

Un fast ferry talbes por significa un estimulo pa turismo entre e islanan. Awor caba tin turista cu ta probecha pa bishita un of mas di e otro islanan ora nan ta kedando na Aruba, por ehemplo. Cu e posibilidad pa hiba un vehiculo di un isla pa otro, esaki por bira ainda mas atractivo. Por spera tambe cu e posibilidad di un ferry lo stimula e turismo di hende local entre e islanan. Si e biahe no ta tarda hopi ta un bentaha atrobe pa hiba bo mes vehiculo y spaar placa riba huurmento di un auto. Pero, di cuanto turismo nos ta papiando actualmente? Na 2013 nos tabatin 26.682 turista di Antias di bishita, cu a keda pa un averahe di 4.8 nochi na Aruba. No un grupo considerabel cu ta forma un bon base (ainda) pa un ferry – alrededor di 70 persona pa dia – y mas bien e speransa lo ta cu e ferry por stimula mas biahero  den futuro.

Ora nos tira un bista riba e cifranan di importacion y exportacion entre Aruba y e otro islanan (te awe nan ta aparece como Antias Hulandes), mester constata cu esaki no ta tanto alentador. Importacion na Aruba a baha di 54 miyon florin na 2011 te 44 miyon na 2013. Exportacion for di Aruba a bay di 14 miyon na 2011 te 6.6 miyon na 2013. Si nos inclui e cifranan di Freezone Aruba e panorama ta mas positivo pa loke ta exportacion: 48.8 miyon na 2013, contra solamente mita miyon florin di importacion. Den e asunto aki, e fast ferry por trece un medio di transporte faborabel pa cierto tipo di producto, pero ausencia di industria di manufacturacion na ambos banda no ta brinda tanto posibilidad pa transporte di mercancia. Mester bisa tambe cu e ferry posiblemente no ta depende di e tipo di carga tampoco y ta mas orienta riba pasahero y vehiculo.

Ta keda e asunto di tramite pa subi y baha. Esnan di un poco mas edad por corda cu cierto horor y disgusto e tramitenan infinito di aduana y inmigracion tanto na Aruba como Curaçao y Venezuela den e epoca ey. Si no por garantisa un mehoracion drastico den e procesonan aki, e empresa aki lo ta condena na morto prome cu e nace. Esey ta implica cu un compania asina no por bay cuminsa a base di promesa so di parti di gobernacion, cu nan ta bay drecha nan bida. Si nos mira e track record tristo di kico realmente a cambia pa miho pa facilita comercio den e ultimo añanan, e no ta priminti nada bon pa futuro. Ta di spera cu, banda di por cuminsa cu un base economico suficiente amplio, por logra convence e parti gubernamental di nan papel decisivo den esaki.