Frontera cu Venezuela ta keda cera pa algun tempo mas, talbes te dia cu tin un cambio di gobierno na Venezuela. Lo no tin hopi hende na Aruba cu no ta di acuerdo cu e medida aki. Ademas, Aruba lo cana pareu cu e otro islanan, di cual e frontera ta cera na banda Venezolano tambe. “Samen uit, samen thuis” nos compatriotanan na otro banda di lama grandi ta bisa, y den e caso aki esey mester ta asina.

En todo caso e prohibicion di conexion aereo y maritimo (legal) ta limita e fluho di persona bastante. Tradicionalmente e entrada preferi ta via aeropuerto, drenta como turista y no sali mas… Sinembargo, esey no ta resolve e problema di refugiado cu nos ta hayando. Nos ta keda haya esunnan cu ta paga doño di boto pa trece nan Aruba. Y esunnan cu ta yega ta bin mas prepara pa por logra tramita nan peticion pa asilo como refugiado cu exito. Unabes e informacion a plama cu bo mester notifica desde e prome momento di yegada cu bo ta desea di haci uzo di e derecho di asilo, nos ta bay haya mas hende cu ta haci exactamente esey. Di awor en adelante, esey lo ta e situacion. Nos por rabia, nos por zundra, pero ta p’esey tin un tratado, cu nos firma abao.

Ademas, esaki ta algo cu tabata existi den pasado caba: cada biaha cu inventa un regla nobo, relaciona cu entrada legal na Aruba, creatividad pafo di Aruba ta busca un manera pa evadi e asunto. Manera den pasado, tempo cu a introduci e obligacion di mustra un suma di 500 dollar na entrada. Hopi di nan, e mayoria probablemente, no tin e cantidad di placa ey. Rapidamente a inventa un sistema di ‘fia’ e placa ey den un envelop, mustra esaki na e autoridadnan y na momento di sali di aeropuerto ya tin un tipo para eynan cla pa ricibi e envelop, cu pa salud fisico di e biahante, miho e ta contene e suma ‘completito’ tambe.

Di tur manera, nos lo haya un cierto grupo mas reduci cu ta drenta via costa y cu nos lo mester atende. Y awor ta bin e siguiente paso den e proceso tambe: nan ta rekeri dak riba nan cabes y cuminda riba mesa. Kico ta e caso? Te awe nos tabatin hende cu tabata drenta Aruba, ta bay sconde, cerca famia, amigo o conoci, ta busca trabao o otro manera pa yega na placa, y ta purba keda bao radar di autoridadnan. Esaki ta e grupo di cual ta bisa cu nan por ta 15 o 16 mil. Un parti di e grupo ey a bin riba e idea pa pidi asilo, cu den e prome parti di e aña aki por a yega na un mil persona, cu ta tramitando un estadia como refugiado. E gran mayoria, cu estadia bastante largo caba na e isla, no lo haya e permiso nunca; nan mester a pidi esey na inicio, ora nan a drenta y nan no a hacie, mas tanto pasobra nan no tabata sa. Pero tur hende ta siñando rapido, manera bisa anteriormente.

Awor, nos por ta contento y satisfecho cu nos tin un grupo chikito so cu ta haya asilo? Talbes si, pero esey no ta yuda di ningun manera resolve e problema di e 14 o 15 mil otronan, cu ta aki, ta biba y ta traha, pero sin residencia oficial, sin seguro medico, en todo caso no aki, y cu tambe ta responsabilidad di e pais. En general, pa tratado internacional, e stranhero cu ta den bo teritorio, cu permiso o sin permiso, ta bo responsabilidad como gobierno. Es decir, nos por tene nos problema di ‘refugiado’ oficial chikito, pero cu tur esey ningun hende a bay di e isla y keto bay nos tin un ‘problema’ di miles di hende cu no mester tabata aki. Y kico ta realmente loke nos kier pa haci cu nan? Supone cu nos haya un manera pa detecta unda nan ta, nos por bay detene nan? Pa despues haci kico cu nan? Saca nan di nos isla, manda nan pa unda? Den e situacion cu nan pais ta, nos por dificilmente cuminsa expulsa un grupo grandi di Venezolano, aunke nan no ta cualifica como ‘refugiado’ oficial. Of nos ta opta pa laga nan den e situacion actual? Laga nan keda incognito te dia cu pa un of otro motibo autoridad topa cu nan y ta deporta nan?

Talbes tin un otro ruta pa atende e asunto. Esey ta cu nos ta traha un lista di tur esunnan cu a drenta oficialmente y nunca a sali mas. Nan ta den database di gobierno cu tur nan datonan personal. Si nos no por pasa pa expulsion masal, mester laga nan biba y traha, haci manera nos no ta mira nan mes, duna tur e doñonan di trabao unda nan ta emplea actualmente un ‘break’ pasobra nan no mester paga loonbelasting, prima di AOV y AZV, ya ta confia ariba cu e otronan cu si ta paga, ta fortifica e fondonan? Nos por comprende un poco awor pakico Hulanda ta bisando cu nos problema no ta di refugiado pero di ilegal? Di tur manera, un problema.