Fundacion Lisette Gomes ta tuma nota di e problema serio riba wega di computer, celular y tablet. Sinembargo e ta bisa cu mester tene na cuenta cu muchanan, pa motibo cu a drenta varios melding indicando cu e tipo di wega aki ta representa un peligro pa nan.

Nan fundacion a haya un melding cu a trece punto di preocupacion, ‘no ta a e prome melding cu nos ta haya’ for di mayornan pa asina informa tocante ‘por ehempel Fortnite’, cu ta mira varios caso den cual personanan hungando e wega kier por tin comunicacion cu otro.

E wega ta conoci, cu mayoria di mucha homber ta hunga esaki pero tambe esunnan menor di edad ‘bou di 13 aña’. E fundacion a haya casonan den cual a bin haya sa cu e muchanan tin comunicacion cu persona local y persona di afo a traves di e wega.

Sinembargo e comunicacion cu tin ‘no ta uno sano’ pa motibo cu tin varios mucha cu a duna persona nan number di telefon y ta comunica via WhatsApp, ta haci yamada di video y adulto local ta haci actonan sexual ‘cu a yega asina leu cu a pidi pa topa cu e muchanan’.

Den e caso cu a haya, e muchanan a conta nan mayornan cu a ricibi yamada. Den situacion asina e mucha ta keda inocente, nan ta acepta cu nan a duna e number di celular na un persona cu no conoce.

Pero locual Gomes a bisa cu ta keda preocupante, pasobra tin algun mucha cu a bisa cu no a duna number den e wega pero toch a ricibi yamada di persona local. Mayornan a purba comunica cu e number, pero e persona a blokia esaki di biaha.

Pa e motibo ey, nan tin e persona, pero nan no sa ken e ta. “E por ta cu e mucha den su inocencia a duna e number of di otro persona, manera e number ta sali un caminda. Nos no sa tur e detaye di e weganan aki.”

Nan ta menciona Fortnite, pero ‘personalmente nos no tin experiencia cu e wega aki’. Den Gomes su caso, e ta splica cu e ta sigur cu su yiunan no ta hunga e wega ey. El a usa Fortnite como ehempel pa bisa cu tin dos caso cu a yega asina leu cu hende local a haci acto sexual via yamada di video riba WhatsApp cu un mucha.

Gomes ta bisa cu ta tristo cu no por trata cu esaki, pa motibo cu no tin mucho cu por haci mirando cu tin un mucha cu a elimina e number. Sinembargo tin caso cu mucha ta corda e number y por mustra ken e persona ta.

“Mucho cos no por haci pasobra si no tin su number of e informacion riba dje, no por sa ken e persona ta. Por ta cu persona a destrui su number ora el a ripara cu varios hende tabata den comunicacion cune pa puntr’e si e ta bezig cu menor di edad”, el a comparti.

Locual si por menciona ta pa haci alerta pa mayornan habri nan wowo y no kere cu abuso sexual ta sucede cu mucha muhe so. E ta sucede cu mucha homber tambe den e tipo di caso nan aki, ‘den tur caso por’.

Mayornan mester pone atencion na locual e muchanan ta haci. Riba nan pagina di Facebook a pone varios alerta, ‘esey a manera lanta nan’, y a duna mas detaye cu nan a haya yamada di persona local.

No por bisa si tur caso ta bay over e mesun persona, pero ta keda enfatisa cu mayornan mester ta mas pendiente cu e diferente wega y e comunicacion via headphones ora muchanan ta papia cu hende sin sa ken nan ta.

Tin caso cu por yega asina leu cu ta bira un situacion peligroso. Por ehempel un mucha homber di 12 of 13 aña ta coy su bais y bisa ‘ban topa un caminda’ sin sa kico intencion di berdad ta. E yamada ta pa mayornan cu ta keda responsabel, ya cu ‘prevencion ta e miho arma cu tin’.

Tin algun mayor cu no ta tum’e na serio pasobra nan no ta mira e gravedad di e caso. Ta keda importante pa mayor controla, sa cu ken e muchanan ta papia, kico nan ta haci, no lag’e keda cu celular zomaar.

“Mayornan, no kere cu un mucha ta safe pasobra e ta den camber y no den caya hungando wega. Esey no ta e caso. E ta tristo kico ta pasando y nos lo keda hancho pa kico ta pasando den cas y vooral cu e mucha hombernan”, e ta expresa.

Por tin mucha cu ta bisa ‘esey ta coy kens of no ta berdad’. Gomes ta bisa cu ta miho preveni cu lamenta, pa motibo cu tin caso ta pasando na Aruba. Pa cu esaki e fundacion ta keda enfatisa riba tur e punto cu mayor tin cu haci di controla wega y celular.

Den un caso cu Gomes a menciona, sa di mucha cu ta gaña nan mayor cu lo a gana un premio pa asina nan topa, of ta usa e wega di rifa asina nan por manipula. Tambe por bisa cu mucha homber ta dificil pa ora di papia cu nan, pero ta necesario pa evita un situacion cu por ta ‘sumamente peligroso’.

“Hende local ta bezig ta fechoria cu nos mucha y no hende di afo. Mayornan tin derecho pa coba den telefon te ora cu mucha tin 18 aña. Awendia celular ta un luho, tempo di nos tempo ta biba sin celular, no mester di dje. No ta bon pa muchanan demasiado jong tin acceso na rednan social, unda por ta un peliger”, el a bisa.