Den marco di celebracion di Dia Internacional di Salud ayera 07 di april, Fundacion Respaldo a ofrece un conferencia di prensa pa duna di conoce e preocupante situacion cu sector di salud mental na Aruba tin na e momentonan aki.

Manera director di e fundacion Dr Hendricus van Gaalen a señala nan kier bati alarma riba salud mental di Aruba cu na e momentonan aki a bin deteriorando hopi lihe.

Coronavirus a bin trece su efectonan, entre nan e persona por bira malo, por fayece y tambe tin esun cu a keda malo pa hopi tempo cu no a bay trabou, pero e efectonan riba e resto di otro tipo di salud tambe ta hopi grandi, segun loke van Gaalen a señala.

Por existi personanan cu tin cu warda pa nan tratamento pa motibo cu tin Covid-19 y eynan e malesa ta bira hopi mas pio, “e ta bira hopi mas compleho y ta bira mas peligroso” el a sigura, ta mesun cos cu un persona cu tin algun malesa tin cu warda tres luna pa haya un diagnostico, loke ta pasa hopi na Aruba y na henter mundo.

Malesanan ta bira mas complica y esey ta pone presion riba e cuido di salud, riba dokternan y riba enfermeronan, asina mes e la detaya cu Hulanda kier pa nan entrega 60 miyon florin pa aña riba loke ta trata area di cuido, “loke ta nifica cu nos ta den peliger caba y nos mester di mas profesionalnan y nos tin cu entrega e cantidad di placa aki pa aña cu ta increibel”, van Gaalen a declara.

Ademas, el a afirma cu e no ta kere cu tin hopi pais cu ta haci esaki aworaki mes, al contrario segun Organisacion Mundial di Salud mester entrega mas placa den cuido y cuido mental “pasobra esey mester, aworaki nos ta den un crisis grandi”, el a comenta.

Van Gaalen a afirma cu nan como Respaldo mester a stop algun servicio como por ehemplo, cas pa hende cu mester di dje, tur dokternan di cas mester di hende cu por yuda nan cu problemanan mental y cu aworaki no por bay na Respaldo pa motibo cu no tin mas placa.

Di mesun manera el a bisa cu nan mester di mas psicologo, cuido mental ta un di e area cu mas ta afecta pa motibo di e covid mes of e pandemia, personanan ta haya depresion, trauma cu por wordo causa door di un familiar cu a bay hospital y a fayece of el a bira hopi malo pa simannan largo, tambe tin hende cu a keda cas pa basta dianan y personanan ta haya trastorno di miedo, miedo pa covid, di loke lo por pasa, asina como tambe otronan por haya adiccion, muchanan hoben cu adiccion pa weganan online.

“Laga nos espera cu nos no lo haya hopi mas” van Gaalen a expresa.

Tambe, e calidad di bida ta bayendo atras door cu no por biaha, tin limitacion pa haci cierto cosnan debi na medidanan di restriccion y esey por nifica cu por crea mas malesanan mental despues di un tempo.

Mas hende cu ta mas pober, e comemento ta bay atras comiendo hopi mas malo y door di esey tambe nan por haya problemanan fisico.

Hende cu no tin hopi manera por wordo afecta mas, na Respaldo tin tratamento cu por dura te hasta un aña y si algun di nan mester bay Respaldo pero cu no ta un caso hopi urgente, e persona no por hay’e pa via cu nan no tin manera, pa diferente motibo como por ehemplo, cu nan no tin basta profesional y nan tin cu saca placa for di nan budget.

El a wordo menciona cu AZV a trece dilanti cu nan semper tabata bisa cu pa e momentonan aki tur hende mester haya e mesun chens den area di salud, salud mental y salud fisico, pa loke van Gaalen a sigura cu “esey no ta bay logra, si bo tin placa bo por bay aworaki na un psicologo pero si bo no tin placa bo tin cu warda, pasobra nos no tin manera”.

El a informa cu Respaldo a cuminsa tres aña pasa cu 1.400 hende pa aña, nan a subi casi na 3.000 pero prome cu covid-19 caba nan tabatin entre 8.000 pa 12.000 hende pa warda pa tratamento special, na e momentonan aki riba esey nan ta haya tur e malesa door di pandemia.

Van Gaalen a splica cu pa trata un malesa cu tratamento special ta costa aproximadamente 5.000 florin y cu segun el a menciona e ta parce hopi pero no, na Hulanda ta desde 8.000 te cu 16.000 florin pa trata un malesa, “loke ta nifica cu nos ta hopi efectivo, nos no ta gasta hopi placa pero nos no tin manera, Aruba ta den un peliger pa haya un di dos tsunami di malesanan mental y nos no sa con nos tin cu purba pa soluciona e problema aki”, el a afirma.

Asina mes, el a confirma cu no tin un solucion instantaneo pa e situacion aki y tambe mirando cu eleccionnan ta cerca ta importante pa tur e partido politico compronde e salud mental y lo cual tin cu haci pa esaki mester ta na prome luga di e añanan cu ta bin, “si nos no haci esey, aki 10 aña nos ta den problemanan ainda”, van Gaalen a manifesta.

El a bisa cu nan ta pensa hopi riba e lista di pashentnan cu ta warda, kico pa haci di diferente manera pero e ta kere cu nan mester papia prome cu minister di Salud Dangui Oduber riba esaki, pa asina wak con nan por resolve y kico gobierno por haci pa motibo cu ni Resplado, ni departamento di Asunto Social por carga esaki riba nan mes, “e ta un responsabilidad di tur”, el a enfatisa.

“Nos ta bati alarma pa e proximo dies aña y si nos no ta haya manera pa drecha esaki Aruba ta haya un problema hopi hopi grandi”, el a afirma.

Tambe, el a sigura cu hendenan hoben esun cu ta bao 18 ta den un peliger mayor, hende cu ta hopi grandi cu algun di nan ta sufri di soledad na e momentonan aki por ehemplo y esunnan cu ya caba tabata debil, ta e di tres grupo grandi cu ta bay sufri mas cu tur, pero nan no tin manera pa haya ayudo

Pa finalisa, el a señala cu nan como Respaldo a purba di haci cos mas efectivo, nan a drecha algun cos pa wak con nan por traha miho, “nos a wak tur cos, pero nos no por mas y nos no ta haya mas tampoco”.