Pa un posibel influx masal di migrantenan di nos pais bisiña, Hulanda no ta dispuesto pa contribui financieramente, pero si cu conseho y asistencia tecnico pa trata aplicacionnan mas lihe. Alabes prome minister ta considera yuda refugiadonan cu documento di biahe pa nan por bandona nos isla pa un pais cu tin miho recurso pa tuma nan.

Cu prome minister Evelyn Wever-Croes (MEP) su ultimo bishita na Hulanda el a delibera hunto cu gobierno Hulandes riba asunto di Venezuela, en caso cu mester bin un influx masal di migrantenan. Esaki tabata inclui charlanan cu prome minister Mark Rutte, secretario di estado Raymond Knops y minister di asuntonan exterior Stef Blok.

Ademas sra. Wever-Croes a expresa cu Rey tin un interes pa mira un ayudo pa Aruba pa loke ta trata situacion na nos pais bisiña. “Mi a papia riba esaki extensamente hunto cu Rey Willem-Alexander. Mi mester bisa por cierto cu Rey Willem-Alexander ta sumamente envolvi cu Aruba y e ta na altura y tin curason pa loke ta pasando na nos isla. El a expresa cu unda cu nan ta sinti cu nan por yuda e lo kier mira un ayudo riba esey tambe.”

Sinembargo te awo no a yega na un compromiso pa loke ta trata un ayudo financiero di banda di Hulanda, mirando cu Aruba ainda ta bou supervision financiero. “Nan ta dispuesto pa yuda cu asistencia tecnico, logistica, conseho, pero no cu placa ainda. Mi ta sinti mas y mas cu nan kier mira pa nos pone orden den situacion financiero cu nos tin prome cu nan manda mas placa.”

300 peticion pa asilo politico extra den corto plaso

Prome minister a trece dilanti cu te hasta gobierno Hulandes a cay riba e echo cu un siman prome cu eleccion na Venezuela a drenta 300 peticion pa asilo politico adicional. “E ta un aumento pasobra prome tabatin un 100 ney so. Pues a cu e 300 el a bira un 400 mas o menos segun e cifranan cu mi tabatin prome cu mi a bay.”

Asistencia pa ataca fenomeno di ‘fake news’

Sinembargo prome minister mester a splica cu esaki no tabata relaciona cu eleccionnan na e pais bisiña si no cu ‘tabata basa puramente riba rumornan falso cu cierto personanan a difundi’. “Cu bo lo haya amnistia tabata un engaño teribel pa e personanan cu ta pasando e dolor ki.” Riba e mesun tema di ‘fake news’ prome minister a delibera hunto cu gobierno Hulandes pa mira con ta busca e personanan cu ta comparti noticianan falso pa impone sancion riba nan por medio di leynan cu mester cambia.

Asistencia di Hulanda pa trata peticionnan di asilo politico

Prome minister alabes a trece dilanti cu nan lo ricibi asistencia di gobierno Hulandes pa asina atende cu peticionnan pa asilo politico den terminonan mas rasonabel y di manera rapido pa asina personanan cu pidi esaki ‘haya sa si ta si of si ta no’. “Atrobe, bo ta haya asilo solamente si bo ta teme pa bo bida.”

Refugiado ta ricibi permiso temporario ‘si e ta teme pa su bida’

Manera Bon Dia a trece anteriormente cu e storia di un famia anonimo cu a ricibi un status provisional di refugiado na Aruba titula ‘Nos no t’aki pa kita ningun ayudo social economico di Arubiano’, tin par di asuntonan cu e permiso aki cu mester aclaria. Entre otro e echo cu e permiso ta uno provisional cu aunke ta duna permiso pa traha, no ta permiti esaki mirando e echo cu e ta un permiso provisional.

Prome minister a aclaria riba e pregunta cu Bon Dia a haci unda nos a puntra dicon tin permiso pa traha sin duna esaki, y si ta considerando pa sigui den e caminda aki.

”Pa loke ta trata e permiso provisional e t’asina cu ora un persona pidi asilo e por aplica mesora pa un permiso a base di articulo 19 [di LTU]. E procedura aki ta un peticion e ora cu mientras cu e peticion pa asilo ta den tratamento e ta haya un permiso provisional pa asina e por ta na Aruba y e por traha na Aruba. Esaki ta a base di tratadonan internacional. Esaki ta e procedura cu nos ta canando aworaki. Nos no ta dunando permiso permanente, si no provisional. Pakico? Pasobra e mercado laboral ya caba ta bou hopi tension. Bo no por duna hopi permisonan permanente bou e situacion aki. Pues nos ta sigui cu e proceso aki cu mientras cu e ta pasa den su proceso e por pidi e permiso provisional. Pasobra e proceso ta tuma su tempo, aunke nos kier haci esaki mas cortico.”

Paspoort di refugiado pa por biaha pa otro pais

Alabes, un di nos editornan a trece dilanti e deseo cu un refugiado cu nos a papia cu ne tin pa no keda na Aruba pa asina forma un peso pa nos pais, mirando cu e mes por a mira cu Aruba ta den un situacion dificil. E persona aki a expresa di kier bandona Aruba pa otro pais cu si tin miho facilidadnan pa tum’e, pero mirando cu e no tin documento di biahe bandona e isla lo ta imposibel. Alabes mirando cu e gobierno di su pais di origen tin un orden pa captur’e, no lo ta posibel pa haya un documento pa por bandona nos isla. Pues nos a puntra si lo tin posibilidad pa e refugiado por haya un documento di biahe di refugiado pa asina e por yega na otro pais.

E tema di e documento di biahe ta uno hopi interesante. Bo por imagina cu un persona cu ta sali di Venezuela bou circunstancianan hopi penoso no ta sali cu su paspoort. Pero e persona ta bisa cu mi no kier keda Aruba, pero e kier keda na otro luga. Pero e no por sali for di Aruba of drenta otro pais. Pa casualidad mi a toca e tema aki cu vice presidente di Colombia ora mi tabata na Costa Rica.”

Segun e vice presidente a conta prome minister, t’asina cu Colombia ta yuda personanan cu ta bin di Venezuela cu nan documentacion pasobra nan a ripara cu 80% di hende cu ta sali di Venezuela bay Colombia ta pasa bay otro pais. “Mayoria ta bay mas sur y otronan ta bay mas noord. P’esey nan ta duna nan documentonan pa nan sigui nan trayectorio.”

Esaki no ta un tema cu nos a topa ainda, pero cu definitivamente nos tin cu considera. Y na momento cu e persona haya su mes den e situacion aki y e aplica [pa asilo politico], indudablemente na Consulado Venezolano bo no ta bay yega si bo a sali di Venezuela. Pero ta un tema si cu nos tin cu considera pa yuda. Pasobra con cu bay bin e ta significa un solucion pa nos tambe pasobra nos mes no tin nodo di keda kibra cabes con nos mester yuda un persona asina. E ta un tema cu nos tin cu trata ainda.”