editorial 2_26.jpg

Impuesto di Transaccion Bancario den prome parti di 2016?

Despues di tur e turbulencia di ultimo dianan y practicamente un prohibicion na ministro Bermudez pa papia riba e tema di ABB, por conclui cu no ta bin introduccion di e ABB pa awor. Ademas cu e tempo no ta duna mas pa introduci esaki entrante 2016, pasobra e proceso (Raad van Advies, Parlamento) ta demasiado largo pa keda cla e aña aki. E palabranan di Prome Ministro Eman no a laga ningun luga pa duda y como bon politico el a tira tur e culpa riba e empresariado, cu na 2007 cu introduccion di BBO lo a probecha pa aumenta prijs mas cu e aumento di BBO tabata hustifica. Pero, mester bisa cu na 2007 tabata anticipa cu cierto inflacion lo tuma luga ora bo introduci un impuesto di 3% riba tur actividad economico, den un economia cu un promedio di 2,5 ‘schakel’. A trata di compensa esaki den un reduccion simultaneo di e tarifanan di impuesto di entrada. Tambe tabata hunga un papel otro factor inflacionario, aumento di gasto di transporte por ehemplo. Ademas cu den un sistema di comercio liber unda solamente un parti chikito di e total di producto ta mara na prijs stipula bao di un ley, un empresario ta liber pa stipula prijs; ta na e consumidor pa sa si e ta paga e prijs o e ta bay shop otro caminda. 

Nada a stroba ningun gobierno, geel of berde, di introduci un canasta basico mas amplio manera por ehemplo nos hermana isla Curaçao conoce. Nunca a haci esey  anto pakico acusa e empresario di abuso, si no ta haci uzo di posibilidad pa mayor proteccion di e consumidor, si esey e politico ta desea. Di otro banda, nada a ser haci tampoco den e sectornan unda ta existi e miedo cu competencia ta limita y por tin acuerdo entre competidonan mayor encuanto prijs, perhudicando asina e consumidor. Algun tempo atras, tabata traha riba un ley riba competicion (mededingingswet) pero despues e tradicional silencio  a cay aden atrobe. 

En todo caso, si Prome Ministro Eman tin miedo cu esaki ta bay ripiti, esey ta posibel sigur si gobierno no tuma ningun medida pa trata di suavisa e efecto aki, si e ley nobo lo tin consecuencia pa e consumidor. Pero, a resulta cu Premier Eman ta considera e ABB aki di mas di 8% algo imbendibel. Despues cu net e a bira grandi como politico, atacando y demonisando e BBO sin por kita esey, anto awor e mester bay introduci algo cu ta casi yega 9%? Como bon ‘gato di nuebe bida’ en todo caso esey e no ta bay haci.

Pero kico ta e ‘next step’ anto, pasobra mester di placa y gobierno tambe sa cu e esfuerso pa cobra impuesto atrasa ta treciendo menos aden. E cifranan te cu september 2015 di entrada di gobierno ta mustra esaki caba. Tanto entrada di impuesto como otro entrada ta kedando atrás compara cu 2014 y si e rumbo no cambia, 2015 no ta yega na e entrada proyecta. Cu esaki ta relaciona cu un economia cu practicamente no ta creciendo, ta bira bisto awor.  Asina a keda un arma riba mesa, y esey ta e temor grandi di sector bancario y henter sector priva: e impuesto riba transaccion bancario (bank transfer tax). Kico lo ta e discurso di Prome Ministro Eman? “Cu e impuesto aki no ta dirigi pa dal pueblo tanto, pasobra e ciudadano humilde no tin tanto transaccion bancario pa haci tur luna. Ta e negoshi grandinan tin cu carga esaki y mustra nan cara social den e asunto…“ Ya cu e seccion aki no ta fungi di ‘ghost writer’ pa Premier, di biaha awor e contesta: Y no ta logico cu tur empresa, cu ta haya nan cu e aumento di gasto aki, ta bay pasa esey pa nan cliente, grandi o chikito? No ta asina nos ta termina cu un inflacion incrementa, cu ta dal e chikito nan mas duro? Con señor Eman tin pensa di gara placa for di den economia, sin cu esaki tin consecuencia? Su conseheronan no por bisa su persona cu esey ta imposibel? Nan no por bisa cu el a saca hopi, demasiado placa caba for di den economia? Cu ta bira tempo pa bay corta gasto, manera CAFT tambe ta purba splica? Ta tur hende kier Aruba malo, ta e so ta esun cu ta stima Aruba? 

Anto nos no a ni papia ainda di tur e otro argumentonan en contra, treci dilanti extensamente pa e gremionan empresarial, banconan comercial y Banco Central. Nan ta bay pusha Aruba, cu net ta bayendo bon den direccion di un economia digitalisa, cu tur e bentahanan cu esaki tin pa nos tur, bek den un economia di maneha cash. Cu tur consecuencia cu esaki lo por tin, manera insiguridad di hende cu suma grandi riba caya, o warda na nan cas, etc. E pais aki ta parce na merced di un grupo di hende cu ta pone nan sobrevivencia politico na prome luga; esey no ta un caso unico, pero e ta nos caso unico si!