Falta di sosten structural pa empresanan chikito ta un di e motibonan cu Lisette Malmberg a drenta politica. E kiebro di Goshen, e ehempel di World Bank, Raad van Advies y Banco Central con Aruba lo por bira independiente riba tereno di cuminda, tabata e ultimo señal pa Lisette Malmberg tuma e decision cu e mester drenta “paden pa trece cambio.”

“Despues di hopi aña pafo, m’a ripara cu mester tin cambio for di paden di Gobierno pa realmente transforma Aruba.”

Goshen Farms

Goshen Farms tabata un proyecto di HOPE Foundation, e fundacion cu Lisette Malmberg a lanta. HOPE ta para Honor, Oportunidad, Productividad y Excelencia y ta dirigi pa stimula ciudadanonan honorabel cu ta haci uso di cada oportunidad pa haci bon, cu ta productivo pa e bienestar di otro, pais Aruba y ta haci esaki cu excelencia. Y un proyecto comercial cu a scoge pe tabata Goshen Farms cu a bira un compania VBA. Goshen tabata considera pa World Bank como e ehempel con un actividad di agricultura na Aruba por traha cu exito, particularmente pa motibo cu a combina turismo di experiencia cu agricultura di Aruba, banda di contribui na e necesidad alimenticio di Aruba.

Pero a pesar di tabata un ehempel y a keda considera entre e top 10 experiencia riba tripadvisor, Goshen Farms ta cera y na benta, y e tabata nifica un perdida financiero personal pa Lisette Malmberg. Idea tabata pa Goshen bira un empresa social. E tabata algo cu ta pa prome biaha na Aruba cu un fundacion sin fin di ganashi a lanta un VBA, cu ta pa ganashi, pero uno cu un filosofia di impacto social. “Goshen den su dos añanan tabatin un impacto grandi. Nos tabatin mas di 300 cliente retail, nos a logra convence un compania manera Frasa pa cumpra nos productonan y asina baha nan importacion particularmente di condimento y yerbanan. Nan a bende excelente pa nos. Nos tabata e prome compania cu a haci turismo agricola na Aruba, cu un concepto di ‘food table’, cu a gana un premio di TripAdvisor como uno den e top 10 porciento di experiencia na mundo, no den cantidad, sino calidad. Y nos por a trece algo cu tabata organico y unico di nos cultura.” Malmberg a bira emocional ora e tabata papia di e reaccion di turistanan cu tabata keda na e casnan, particularmente e villa Arubiano di 1920, unda nan mes tabata mira con pa traha pan bati di maishi rabo. “Nan tabata siña con tabata mula e maishi rabo den e forma tradicional cu piedra.”

Experiencia emocional

E experiencia di Goshen Farms a afecta Lisette Malmberg profundamente. “E cos aki ta duel mi hopi. Mi a pone hopi di mi mesun capital, pero mas cu tur cos, mi vision y amor den Goshen. Pasobra si nos lo a traha riba sector primario, cu un strategia, cu un base di sosten y tecnologia y conocemento, nos lo a baha nos dependencia riba importacion. Nos lo por scapa un poco placa den un momento di crisis, ya cu divisas lo no a sali di Aruba. Y tin e boluntad pa esey.” Tabata hasta traha pa Goshen tuma den servicio, un experto di afo, un ingeniero di agricultura cu ta certifica pa GAP (good agricultural practices), cu ta nifica cu Goshen lo tambe lo tabata certifica pa GAP.

No a haya financiamento

Pero, pa por a bay na e nivel aki, Goshen Farms mester a bira mas grandi pa sostene e produccion necesario. Tabatin hopi idea con por a cuminza cu hardin di cas, particularmente pa hende muhe, mama soltera cu ta traha dos trabou, unda nan por a usa nan hardin di cas, cu ta mas o menos 200 meter cuadra (casnan di FCCA). Pero pa por a logra esaki mester a nifica mas inversion. Tabatin mester di mas green house tambe. Sinembargo, realidad ta cu terenonan cu ta reserva pa tipo di actividad comercial aki ta huurgrond. “Ningun institucion financiero tabata dispuesto pa duna nos placa, pasobra mester di hipoteca. Nos a sinta cu DIP, unda a papia pa yega na un structura special di erfpacht specificamente pa e sector di agricultura, unda a base di locual ta inverti ta determina e periodo cu ta haya e tereno of e cantidad di aña cu ta rekeri. Y tur e burocracia aki ta tuma tempo den Gobierno. Nos tabatin combersacion serio cu AIB pa tres a cuater luna, pero na final, nos no a haya e tereno den erfpacht. Pues sin e uno no tin e otro.

Minister Sector Primario ausente

Malmberg a bisa cu Aruba tin un Minister di Sector Primario, Chris Romero, cu nunca a papia cu HOPE y Goshen, a pesar di un cantidad di peticion pa reunion cune. “E unico dia cu el a bin, tabata pa un oportunidad pa saca potret ya cu a pone awa di WEB na Goshen.”

Locual pa Malmberg ta penoso ta cu a pesar cu World Bank, Raad van Advies y Banco Central a considera e empresa como e ehempel pa Aruba, no a haya sosten na nivel di maneho publico. A manda carta pa Prome Minister Evelyn Wever Croes na September 2020, pa adverti cu sin e sosten di Gobierno of inversion, Goshen lo no sobrevivi. “E tempo ey nos a pidi 50 mil florin for di e fondo chikito cu a pone disponibel pa empresanan, y tambe e permiso pa e ingeniero pa nos por a continua.”

Y na final, Malmberg a bisa cu e mes no por a sigui hinca su mesun placa sin un perspectiva, directiva di HOPE a dicidi pa cera e operacion di Goshen. “No tin sosten structural pa agricultura na Aruba y tin asina hopi. Tin Cunucu Fresh, tin otro, pero nan tambe mester di sosten structural.”

E reto pa empresa nobo cuminza

Pa Lisette Malmberg, cu a lanta den mundo di empresa y tabata forma parti di un directiva di un compania grandi y sumamente exitoso manera De Palm Tours, e experiencia di Goshen a pon’e realisa kico otro hende, otro empresario chikito ta confronta cune na Aruba. Y ta esey tabata un di su motivacion pa drenta politica. “De Palm Tours tin 61 aña, a surpasa tur e ‘kinderziektes,’ ta un empresa madura, cu un team di maneho excelente. Nos a pasa tur e dolornan di de Palm Island, y tur cos cu nos mester a pasa aden. Y pa ultimo 10 pa 15 aña De Palm Tours tabata funciona optimal.”

Pues cu Goshen, Malmberg a sinti e dolor di un compania nobo, un asina yama ‘start up,’ di un empresario cu tin un soño y kier haci algo bon y ta bin cu innovacion pa e pais, pero cu a confronta tur estorbo. No tin un sistema, un maneho, cu ta sostene empresarionan cu ta cuminza. “Nos a haya oportunidad durante nos periodo cu Goshen pa tende di otro. Y ta yega momento cu mester cambia.”

E experiencia cu Goshen, su mesun trayectoria como Pastoor y como miembro di un team di maneho di un di e companianan mas exitoso di Aruba a yega na un punto December ultimo, ora cu Malmberg a realisa cu pa trece e cambio necesario, e mester ta paden. E cambio mester bin for di paden di administracion publico.

Bon Dia Aruba lo amplia riba e combersacion cu lider di Transforma PPA, Lisette Malmberg riba e motibo pakico el a dicidi pa laga su trabou Pastoral un banda y drenta politica cu un vision cla, y kico a conduci cu a scoge pa PPA.