Desaroya proyecto den sector primario manera agricultura y cria di bestia ta demanda  hopi sacrificio y inversion riba nos isla. Pero di otro banda e ta un sector cu ta produci hopi satisfaccion, ya cu nos ta papiando di sostenibilidad y siguridad alimenticio cu ta futuro, y esaki ta e retonan cu Paula Jimenez tin tur dia.

Sra. Jimenez hunto cu su casa ta bin desaroya un proyecto den sector primario  cinco aña pasa. El a bisa cu tur cos a cuminsa como un hobby. Pero  tres aña pasa  el a bira un proyecto formal y structural den un pida di tereno na Alto Vista cu nan a yam’e como: Cunucu Aruba dushi tera.

Retonan
A pesar di esfuerso cu gobierno di Aruba ta bin realisando pa medio di su departamento di Santa Rosa, ta resulta costoso pa  sostene un proyecto di e sector primario riba nos isla. Specialmente riba sector di cria di bestia ya “cu tur dia e bestianan ta come”, sra. Jimenez ta indica. Dificilmente Santa Rosa lo por subsidia e cunukeronan  pa alivia nan gastonan, y esaki ta e peso diario cu e criado di bestia tin. Ya cu un actividad asina como negoshi no ta resulta rendabel sino no tin un produccion grandi.

Loke ta resulta costoso di un proyecto di e sector primario na Aruba ta e produccion di cuminda pa sostene e bestianan.  Tambe otro sorto di productonan cu ta wordo uza manera fertilisantenan, mineralnan,etc.. Gobierno a yega di propone pa bin cu un sorto di cooperativa y tambe reduci te cero e pago di belasting riba producto y makinaria di e sector primario. Pero e iniciativa pa bin cu un cooperativa pa e gremio di e sector primario no a wordo concretisa formalmente pa gosa di e beneficio di cero invoerrechten.

Un elemento principal den sector primario ta awa. Pero uzo di awa ta resulta costoso na Aruba. P’esey nan ta uza awa residual y recicla for di laba paña pa muha e yerba nan y otro plantanan. E ta kere cu mester stimula mas e uzo di sistema hydroponic ya cu e ta resulta eficiente y e cunukero ta spaar awa. “Mi ta kere cu si nos tin e tipo di sistema aki na Aruba, e lo resulta hopi productivo.”

Dependencia di alimento
Algo asina no ta un luho sino un necesidad specialmente den un isla manera Aruba cu ta importa mayoria di productonan alimenticio for di otro paisnan. E tipo di dependencia aki ta un risico grandi; ya cu tur cos ta fluctua mundialmente. Eventualmente nos lo por confronta situacion di scarsedad di productonan alimenticio ora cu nos ta depende di otro pais pa abastece nos mes.

E produccion di alimento ta un problema cu ta wordo premira pa futuro; y e ta haya cu ainda nos poblacion no a bira consciente di e situacion aki. “E hendenan no ta pensa ainda cu cuminda lo por bira scars, anto dicon nos no ta cuminsa soluciona e problema aki. E ta posibel. Pero tur cos ta dedicacion, perseverancia y disciplina.”

E ta curasha tur hende pa cuminsa cu tipo di proyecto domestico dedica na  e sector primario;  ya cu “berdaderamente Aruba mester di dje. Esaki a bira un necesidad. Bo por imagina un dia cu cuminda no ta drenta nos isla. Kico lo pasa cu nos hendenan na Aruba!”

Siguridad y auto- sostenibilidad di alimento
E ta haya cu Aruba lo por bira un pais auto-sostenibel den produccion di alimento; si cada un di nos hendenan ta cuminsa cu nan propio cunucu domestico den nan propio cas. Actualmente cunucu Aruba Dushi Tera a diversifica nan actividad. Nan tin un chicken farm cu a cuminsa abastece nos isla cu webonan  fresco y organico, kiermen sin hormona. Ya caba nan a bin cu un marca “Pok, pok, pok”, caminda nan mes ta produci e alimentonan pa nan galiñanan.

Nan a cuminsa bende nan webonan cu tres tienda y actualmente nan ta bende nan webonan cu 24 tienda. Tur dia nan ta distribui alrededor di shete caha di 30 dozijn cada un. Nan meta ta di logra abastece nos isla cu webonan produci na Aruba mes. Tambe nan ta abastece varios restaurant cu berdura produci pa medio di agricultura hidroponic. Igualmente nan tin e parti di cria porco, baca y carne. Nan ta bende carni di carne y porco na diferente supermercado; pero ainda e produccion di lechi y carni di baca no ta posibel debi na e condicion di nos clima. Den un clima tropical manera Aruba e baca no ta produci suficiente lechi, y tampoco nan no ta bira gordo pa bende su carni.

“E cria di baca no ta negoshi na Aruba debi na e tipo di clima”, el a bisa. Tambe e condicion di e tereno ta hunga un rol, ya cu tin tereno yen di calichi y piedra dificil pa cultiva den dje. E ta relata cu nan ta probecha nan bestianan pa produci e compox y asina fertilisa nan tereno. Esaki ta un forma pa nan proyecto por bira auto-sostenibel. Nan tin 10 baca y varios carne cu nan ta alimenta cu e yerba cu nan mes ta produci den un tereno cu antes tabata sembra di cadushi y kwihi.