Den cuadro di consultanan cu stakeholders pa formacion di Gabinete Wever-Croes II formador Evelyn Wever-Croes (MEP) a invita Fundacion Gobernacion di Calidad Aruba. Armand Hessels, presidente di e fundacion, tin varios recomendacionnan pa por implementa preveni mal gobernacion, incluyendo drecha e website di parlamento cu solamente tin par di documento di 2016, un Ministerio Publico mas transparente y pa structura e ministerionan y limita e cantidad di personal den ley, alabes poniendo exigencianan formal pa ta coordinador.

Hessels ta haya cu si kier mehora transparencia, mester cuminsa na parlamento. “Nos a compronde cu ya caba tin financiamento pa esey, y nan ta buscando hende pa hacie, pero no lubida cu na parlamento ta yega masha hopi documentacion. Eynan nos por haya masha hopi informacion.”

Di otro banda di e extremo ora ta trata di transparencia, Ministerio Publico ta completamente opuesto na Parlamento di Aruba. Unda un parlamento mester ta practicamente completamente transparente pasobra ta representacion di e pueblo, Ministerio Publico tin su limitenan ora ta trata di comparti informacion.

Hessels por compronde dicon no por duna hopi informacion, pasobra ora ta desaroyando un investigacion of ehecutando ey, si duna un tiki demasiado informacion, e ta adverti esnan cu ta bou investiga. “Mi ta compronde cu Ministerio Publico ta hopi cera pa duna cierto informacion pasobra ta trata hopi biaha di cosnan cu ta sumamente sensitivo. Na momento cu bo duna mucho hopi informacion, cu e lo por backfire contra bo, cu un caso di difamacion.” Alabes mester menciona cu PG Ter Stege tambe a reconoce cu OM mester ta mas transparente cu ta posibel den ultimo conferencia di prensa.

‘Si nos no kier regla combatimento di corupcion nos mes, mi ta acepta ayudo di Reino’

Hessels a sigui bisa, referiendo na un conferencia di prensa cu Procurador General a duna, cu ta parce cu e gobernacion bou asignatura di AVP tabata practicamente yen di personanan corupto, of tabata rondona pa personanan corupto. “Mi no sa mas, pasobra e PG no a duna mas informacion, pero el a bisa cu tabatin suficiente informacion den solamente e investigacion di ex minister di Asunto Social pa por haci 8 caso mescos.”

Pero dicon no por trece tur e casonan dilanti? Mescos cu PG Bote Ter Stege a trece dilanti den un conferencia di prensa recien, tambe despues di consulta cerca formador, e problema cu no tin suficiente personal pa investiga e casonan aki, studia nan bon y presenta un caso cu por yega na un condena, pues haci drechi. Hessels a añadi na esaki cu “p’esey tambe mi a boga tanto pa RST (Recherche Samenwerkingsteam) por ehempel no tin suficiente hende cu e capacidad specifico ey. Pasobra como polis bo mester ta tambe un tipo di hurista, bo mester sa e parti financiero/economico pa bo por saca cierto conclusion. Anto nos no tin esey. Ken si tin esey? RST y Team Bestrijding Ondermijning (TBO).”

Sinembargo, Hessels a trece dilanti cu e minister demisionario actual di husticia, Andin Bikker (sin partido) a blokia entrada di e TBO. “Algo cu mi a lamenta masha hopi mes. Ora mi a puntra con bin a blokia nan, e contesta tabata cu nos ta autonomo den e area ey. Mi di okay, si nos ta autonomo,e ora ey bo tin cu percura cu nos tin hende. Nos tin hende? No. E ora ey bo ta duna e impresion cu bo kier evita pa bin mas investigacion di bo mesun comportamento.”

Como pueblo Hessels ta spera cu nos como comunidad por admiti cu maske nos autonomia ta algo grandi, pero te ainda nos no tin e capacidad pa carg’e ful. “Mi ta kere cu gobierno ta realisa esey, y tanten cu nos no tin e capacidad ey, nos tin cu pidi ayudo cerca esnan cu por yuda nos cu esey. Si nos ta considera corupcion y mal gobernacion como algo importante, nos tin cu wak con nos por trece esnan aden pa drecha e calidad di gobernacion. Mi tin e impresion cu gobierno ta serio den esaki y kier mehora e parti ki, pues mester acepta ayudo.”

Hessels ta haya cu como ciudadano, “si nos mesun hendenan no kier regla e aspecto aki pa e organo hudicial por actua contra corupcion, e ora ey ami ta acepta e ayudo of asistencia di otro partner di Reino cu si tin e potencial ey, gustosamente.”

Gran mayoria di peticion di Lob pa documento ta wordo ignora’

E fundacion ta mira cu tambe e sistematica di e Landsverordening openbaarheid van bestuur (Lob) tambe por yuda pa tin mas transparencia, maske cu actualmente gobierno no ta casi aplica e ley. “Te awor e gran mayoria di peticion di comunidad pa haya bista den documentacion cu ta bou gobierno, a wordo nenga. Awel, esey ya caba ta duna un impresion cu tin algo pa sconde, cual no ta bon pa e imagen y credibilidad di gobierno.

‘Regla cantidad di personal y exigencianan riba coordinador di ministerio den ley’

Hessels a sigui bisa cu nan a duna un cantidad di recomendacion amplio, cual ta inclui recomendacionnan riba tereno di personal, administracion financiero, transparencia, funcionamento di parlamento, integridad, tereno social-economico y mas. Pero riba pregunta di Bon Dia, tocando e topico di e ministerionan mes cual no tin ningun tipo di structura, cual ta conduci na ministerionan cu ta wordo yena cu personanan cu posiblemente no ta apto pa funciona bon, Hessels a bisa cu nan tambe tin recomendacionnan pa esaki.

“Nos no a inventa esaki, nos a wak e caba como un recomendacion di Raad van Advies cu a puntra dicon no ta pone e mesun tipo di exigencianan na e personanan cu ta traha na e ministerionan cu e personanan cu ta traha como ambtenaar. Pasobra nan mester yuda e minister pa ehecuta su maneho. Nos no tin problema cu e cuestion di coordinador, pero si cu e cantidad. Na dado momento e tabata asina halto, y awor el a wordo baha, pero den nos concepto e ainda ta halto. Nos lo boga pa 10 maximo pa minister.”

Na mes momento Hessels ta haya cu mester bin cu otro concepto, cual ta pa reparti e carteranan di e minister den sub-cartera cu por wordo ehecuta y maneha pa un secretario di estado. E posibilidad aki ya ta posibel cu e constitucion di Aruba actualmente. “E realidad ta cu Aruba tin hopi reto.”

Sinembargo, si mester tin solamente 10 coordinador hunto cu un secretario di estado por ehempel bou un minister, e pregunta ta keda con realistico esey ta pa enfrenta tur e problemanan cu Aruba tin actualmente. Hessels a reacciona bisando cu “mi no sa kico cada coordinador ta haci, pero si mi lesa rapport di Raad van Advies y di Conseho Social Economico (SER), nan a bisa cu e cantidad ey, pues asina halto, ta cuestionabel.”

Hessels ta haya cu e cantidad di coordinador y e exigencianan pa coordinador mester ta regla den ley.

Loke Hessels y e fundacion ta boga pe na final ta pa bin cu un panel di ciudadano y instancianan cu lo por conseha riba con gobierno mester regla un asunto, unda ta bin cu solucionnan for di sociedad mes pa asina ataca e problemanan cu Aruba ta enfrenta.