editorial 2_15_1.jpg

E demostracion contra situacion den sector medico siman pasa sigur no a impresiona pa su tamaño. Sin embargo, esey no ta bisa cu tur cos ta OK den e sector aki. E tabata di tur manera un señal pa tuma na serio. Y esey ta spera di e autoridadnan concerni. Prome cu tur cos, nos ta papiando aki di un sector hopi compleho, cu ta uno di atencion tur parti di mundo. Pa cuminsa algun di e aspectonan positivo. Nos tin en principio un bon sistema di cobertura general di gasto medico cu ta cubri hasta stranhero cu ta residencia na Aruba como pensionado. No ta parce nos necesario pasobra por obliga nan pasa pa un seguro priva di nan mes.

Naturalmente tur seguro medico tin su limitenan y tin cos cu no ta cubri. Hopi biaha e debate ta tocante e limitenan aki y semper lo tin cierto drama personal envolvi. Pero en general por bisa cu den caso di enfermedad serio, nos sistema ta percura pa cuido medico di calidad den exterior. Por tin discusion atrobe tocante e altura di e suma cu ta paga pa dia durante estadia den exterior y otro asunto, pero nos mester ta consciente cu e facilidad di haya e tipo di tratamento aki no ta privilegio di cada ciudadano den e region aki.

Pero ningun parti di mundo ta existi un sistema perfecto y di nos tampoco ta. Asina cu ta necesario pa discuti loke mester drecha, sin ofende ningun hende, pero tambe sin sconde nada. Un di e problemanan general, cu no ta culpa di ningun hende, ta cu nos tin un grupo creciente di ciudadano di edad. Aki dies pa diescinco aña practicamente 25% di nos poblacion lo ta na un edad di 60 aña of mas. Na caminda pa nos fin di existencia, nos tur ta bay tin mas problema medico, esey ta algo universal tambe. Esey ta haci si cu aumento di e gastonan total lo ta algo logico y mester purba mantene nan mas abao posibel.

Awor, kico ta e problemanan cu ta molestia e ciudadano comun y coriente den su trato cu servicio medico? Pa cuminsa, un sistema di dokter di cas cu no ta funciona optimal. Ta tarda hopi pa haya cita, no cerca tur medico, y e sistema di obliga tur hende montona 7or di mainta na clinica di dokter no ta e miho. Y pakico no? Pasobra en principio, hende malo mester ta na cama y no sinta henter un mainta den sala di espera. Ademas, e cambionan cu a bin den e sistema di notifica y ta haci cu SVb no ta paga e prome tres dianan, ta haci cu a introduci pa hopi trahado den sector priva e dokter di empresa, unda tambe nan mester sinta warda turno. Tin hopi ciudadano anto cu mester sinta den tres luga diferente warda turno pa tres diferente medico constata mesun asunto. Hopi di nan ta ‘skip’ e dokter di cas den e situacion aki, pasobra esey ta esun cu nan no mester bay pa haya nan salario paga.

Despues nos ta haya e contacto entre dokter di cas y e specialista. Nos no ta bay den e detayenan medico ni den diferencia di opinion cu por existi. Tampoco den e hecho bisto cu cerca e specialista tambe ta dura tin ora luna pa haya un cita. Esey no ta culpa di ningun specialista y no ta nan mester soluciona esey. Unico cu ta spera di nan pa no opone yegada di mas colega di mesun ramo o specialista priva cu ta traha pafo di AZV.

Tambe, no ta straño cu te awe pashentnan ta core pariba pabao cu ‘verwijsbrief’ den nan man? Ban avansa pa un sistema digitalisa unda e mediconan ta comunica directamente y e datonan di cada pashent ta disponibel pa tur esnan cu ta autorisa. Informacion optimal di cada pashent ta e garantia mas grandi contra posibel eror of kibocacion cu por tin consecuencia grave. Den caso di emergencia, esaki por ta decisivo pa bida o morto. Mescos ta conta pa e contacto  entre botica y e mediconan. Ta ki dia ta pasa pa un sistema digitalisa na luga di un papel cu por perde o por ser malinterpreta?   

Ban papia un rato tocante keho di pashent encuanto tratamento medico. Esaki ta un punto hopi sensitivo pasobra ta trata di posibel eror cometi. Nos tur ta humano y nos tur por faya, pero mester comprende cu en general, ta via eror nos ta yega na drecha cos, no dor di tapanan. Ta obvio cu e sistema di mehoracion no ta funciona optimalmente. Nos keto bay no tin un inspeccion di salubridad y tin hopi caso di keho, tambe cerca Tuchtraad cu ta tuma demasiado tempo pa tramita. En general ademas, si bo puntra un  ciudadano riba caya unda mester acudi cu un keho medico, den mayoria caso nan no sa mes. Nos no a menciona tur posibel problema, pero tur tin en comun cu por traha riba nan. Y esey ta loke comunidad lo kier mira.