Executive Board di Fondo Monetario Internacional (IMF) a conclui su Consulta pa 2019 a base di Articulo IV di su constitucion, cu Aruba como parti di Reino Hulandes riba 22 di mei 2019, y a aproba e evaluacion di e ekipo cu a bishita Aruba pa elabora e rapport bi-anual corespondiente.

Pa esaki no a considera necesario tene un reunion di e Board. Recuperacion economico di Aruba a continua aña pasa, segun IMF, aunke na un paso mas lento cu na 2017. Despues di un contraccion na 2015 y un recuperacion modesto na 2016, GDP real a expande cu 2,3% na 2017, apoya pa consumo publico fuerte y crecemento considerable di turismo. Sinembargo, crecemento ta calcula pa baha te na 1,2% na 2018, mas tanto a base di menos consumo publico, cierto retraso den proyectonan di costruccion y un aumento den importacion. Inflacion a subi te na 3,6% na 2018 despues di cifranan negativo na 2016 y 2017.

Saldo riba cuenta coriente a deteriora te -0,5 porciento di GDP na 2018, mientras cu reserva di divisa a keda stabiel na 5,1 luna di importacion. Deficit fiscal general na 2018 lo a baha te na 2,2 porciento di GDP, di 3 porciento na 2017, reflehando un aumento considerable den entrada gubernamental, pero asina mes debe publico a keda halto, yegando 84.5% na 2018.

IMF ta referi tambe na e pakete di medida introduci pa gobierno na mita di 2018 y e medidanan di reforma fiscal cu lo implementa na 2019, “como un prome paso pa atende e desafionan fiscal di e pais y poniendo debe halto riba un ruta sostenible.” E perspectiva economico pa IMF ta positivo, mientras cu e plan di consolidacion fiscal, cu ta esencial pa pone debe publico riba un caminda descendiente, lo baha crecemento real di GDP te na un 0,7% proyecta na 2019.

Sinembargo, e efecto di esaki lo keda mitiga pa crecemento fuerte y continuo den turismo di Estadonan Uni, e implementacion di varios proyecto di inversion grandi na 2019, y e siguiente añanan. Riba termino medio, ta anticipa cu crecemento ta acelera te 1,1%, mas o menos den linea cu e averahe historico. Inflacion ta proyecta pa baha te na 1,8% na 2019, como cu e efecto di e aumento di prijs, bao influencia di e aumento di e impuesto riba benta, lo mengua, pa despues subi te na 2,2% riba termino medio.

IMF ta señala riesgo tambe, manera un profundisacion di e crisis na Venezuela, cu por conduci na cantidad grandi di inmigrante y refugiado cu por pone presion riba Aruba su infrastructura, mercado laboral y turismo. Aruba ta tambe vulnerable pa un caida den economia Mericano y e efectonan a corto plazo di Aruba su consolidacion fiscal por resulta mas grandi cu ta spera. Na banda positivo, e implementacion di e reforma necesario por boost crecemento potencial y, aunke e ta un posibilidad remoto, e reapertura di e refineria por trece inversion y empleo adicional.

Segun IMF, autoridadnan local ta haciendo bon progreso den implementacion di nan agenda di reforma fiscal. Ta encurasha nan pa mantene ‘momentum’ pa tene debe publico den direccion abao. Reformanan mester ta priorisa, den secuencia, igualitario, y bon comunica pa sigura nan durabilidad. Mester duna atencion na sigura cu ‘safety net’ social ta keda efectivo y efecto di crecemento adverso ta keda manehable. Mester medida adicional pa logra e metanan fiscal cu gobierno tin. E ahustenan adicional mester ta un mix di reforma fiscal y racionalisacion di gasto. Ta anticipa cu e medidanan fiscal na 2019 ta duna un aumento grandi den entrada adelanta, pero ta importante pa crea un balansa entre aumento di entrada y cautela den haci gasto den e siguiente añanan.

Reforma fiscal mester sigui conseho anterior di IMF y enfatisa ampliacion di e base y orientacion riba impuesto indirecto. Mester considera un VAT (BTW) den esaki. Racionalisacion di gasto mester minimalisa efecto di crecemento adverso y proteha gasto di capital y servicio gubernamental esencial. E prioridadnan ta pa racionalisa e gastonan di personal, mehora eficiencia di otro gasto publico y contene e gastonan medico creciente.

Aruba mester mantene su marca di turismo ‘high-end’ y diversifica su fuentenan di turismo. E ‘efecto di agotamento’ mester di un enfoke riba aumento di placa gasta pa cada turista, incluyendo e oferta di servicio di mayor calidad y infrastructura fisico turistico adecua. Diversificacion di turismo pafo di Merca lo reduci riesgo di concentracion. Tin un necesidad grandi pa atende desafionan structural. Autoridadnan ta haciendo esfuerso pa diversifica economia incluyendo e iniciativa di e ‘sectornan prometedor’. Pa maximalisa e beneficionan di tal esfuersonan, Aruba lo mester busca reforma structural cu ta: Mehora e clima empresarial y reduci ‘red tape’; stimula flexibilidad laboral mientras ta proteha trahadornan; stimula y mehora capital humano y atende e vulnerabilidadnan di gobernacion, aunke esfuersonan ‘bonbini’ ta na caminda caba den e aspecto aki.

Aumenta uso di energia renovable y eficiencia energetico, y reformanan structural cu ta atrae capital di exterior lo sigui boost competitividad. Cerando ‘data gaps’ lo haci elaboracion di maneho mas efectivo. A haci bon progreso den revision di e cuentanan nacional. Mester continua cu e esfuersonan cu un enfoke riba compila ‘deflators’ pa e componentenan di gasto di GDP. Asistencia tecnico di CARTAC lo por yuda den esaki. Aruba mester trata di yega na cobertura den encuestanan internacional clave, manera Doing Business y Transparency International.

Te aki nos resumen di e rapport final di IMF pa 2019. Pa comentario nos ta referi na e Editorial di e edicion aki.