Covid19 a expone e falta di capacidad y divisionnan socio-economico di paisnan cu ta depende di turismo. Y St. Maarten y Aruba ta entre e paisnan cu mas dependencia turistico. Ambos tin productonan turistico madura cu a yega nan maximo di produccion pa pais algun decada atras, y mas bien ta pisa riba e capacidad di carga di cada un.

Den e epilogo di su thesis riba‘Small island tourism economies and the tourism area lifecycle; Why Aruba and Sint Maarten have exceeded their carrying capacity ( Economianan di isla chikito y e ciclo di bida di turismo; pakico Aruba y St. Maarten a surpasa nan capacidad di carga),’ dr. Arjen Alberts a bisa cu apesar discusionnan riba con ta bay recupera, no a presenta un modelo turistico diferente ainda.

Alberts, kende a biba na Aruba di 1998 te cu 2004 y despues a traha na St. Maarten a analisa tur investigacion cu a tuma luga riba e tema na e dos islanan aki. E investigado a bisa cu a tuma un crisis, den e caso aki, Covid19, pa expone locual a bin ta adverti tanto St. Maarten como Aruba pa decadanan.

Sin precedencia

E reto di Covid19 ta uno sin precedencia. Tanto St. Maarten y Aruba a mira nan entradanan cay practicamente na cero debi na e suspension di biahenan. E ta di spera cu un shock mundial asina ta afecta tur economia di turismo di isla chikito, pero contrario na otro, e dos paisnan den Reino aki ta totalmente dependiente riba biahamento pa nan entrada di exportacion y como tal, e sla pa St. Maarten y Aruba ta desproporcionalmente duro. E tabata dificil pa midi e impacto socio economico na momento di a presenta e tesis, pero locual tabata bisto si cu e lo nifica cu e lo caba cu reserva monetario y finanzas publico.

Riba dje, e divisionnan social tambe a sali mas na bista, particularmente na St. Maarten. Mayoria di e mortonan di Covid19, mayoria tabata inmigrantenan indocumenta cu a busca ayudo medico mucho laat. Unicamente e asistencia financiero di Reino a para entre e islanan y un collapse socio-economico. “Ainda no ta cla con largo lo mester un asistencia asina of con largo (Hulanda) lo tin e disponibilidad pa ofrece asistencia.

Mercadonan tambe ta afecta pa Covid

Hasta despues cu e pandemia mes mengua, ainda e ta hopi vago con e normal nobo pa e economianan di turismo di isla chikito lo ta, of hasta e economianan cu ta e mercadonan principal (red. Merca ta e mercado principal pa St. Maarten y Aruba). Mas ainda e demanda lo ta afecta pa e daño economico cu Merca y otro mercadonan importante pa sostene door di Covid. Mas cu cualkier desaster natural, manera horcan, e crisis di Covid lo sacudi e modelo di turismo actual na su base door cu e ta afecta e demanda global como tambe e logistica di e producto turistico. E era di biahamento cu avion relativamente barata lo pasa pa historia, y e efectonan pa e industria di crucero ta mas grandi ainda. Hasta prome cu Covid, bapornan crucero tabata frecuentemente afecta pa malesanan contagioso y e pandemia lo por nifica un cambio total den e modelo pa transporta miles y miles di pasahero y tripulante riba distancianan largo den espacionan limita.

Transforma modelo turistico

Pues e pandemia a expone risiconan y vulnerabilidadnan cu prome tabata hasta desconoci, pero sigur subestima. E urgencia di e problemanan cu e dos paisnan aki, cu nan industria turistico madura, ta na tal magnitud cu nan mes lo forsa decisionnan fundamental riba e futuro di e modelo turistico. No tin un status quo pa bolbe na dje. E circunstancianan mes lo determina e futuro di e dos islanan.

Un implosion di demanda turistico por ehempel lo forsa e paisnan sigui cu turismo na un escala mas chikito, pero e tin implicacion pa su economia y populacion. Kizas lo mester cuminza completamente di nobo.

E scenario mas alentador lo ta un transformacion pa un modelo turistico mas robusto, sostenibel y na un escala mas chikito. Esaki lo ta posibel si logra un cuadro di maneho publico fuerte. Pero, si keda abstene di tuma decisionnan fuerte, e perspectiva ta keda cu ta scoge pa e mesun scenario di semper, cu ta hiba na un caida catastrofal y cu ambos pais ta perde nan oportunidad.