Siman cu a pasa ministro di husticia a elabora den rueda di prensa riba e fenomeno di ‘fake-news’ cu a bira un estorbo grandi na tur parti di mundo, cu consecuencia grandi. E ta parce di ta algo inevitable den e era aki di comunicacion digital, cu a aumenta tremendamente e posibilidadnan pa cualkier persona bay riba internet pa laga mensahe atras cu no ta basa riba berdad pero si ta causa gran consternacion. Hopi biaha tambe e noticianan aki ta haci uso di material cu ta propiedad intelectual di otro persona natural o un entidad, y ta modifica esaki pa logra cu e mensahe ta duna impresion di autenticidad malusando e prestigio di e persona o entidad usa. Y tur esey cu e probabilidad grandi cu no ta detecta ken ta e autor intelectual y material di e noticia falso. Esaki ta loke e relativo anonimidad di internet ta ofrece. No cu ta imposible pa detecta e autornan pero no den tur caso lo ta mesun facil.

Den tur esaki mester corda cu fake-news no ta solamente fastioso, sino cu e por costa comunidad hopi placa. Imagina por ehemplo e paralisacion di un aeropuerto internacional di gran tamaño, unda e paro di operacion ta costa di biaha miyones. Cu mester bin un paro na e practicanan aki ta completamente logico. Con ta bay haci esaki ta otro pregunta. En principio por haci esaki den legislacion explicito dirigi specificamente riba abuso cu fake-news. Esey por sucede a traves di regla adicional na nos Codigo Penal, unda ta pone e tipo di practica aki castigable pa ley. Banda di esaki ya tin e posibilidadnan legal pa un persona o entidad di ken o di cual a malusa material digital pa manipula informacion, pa bay corte cu un caso di daño y perhuicio, despues cu husticia caba di haci su trabao exponiendo e pruebanan pa cu esaki. E ultimo aki lo ta un bon instrumento pa combati fake-news ya cu e ta dal e delincuente unda menos e ta gusta: den su cartera.

Sin embargo, e yamado pa haci algo contra fake-news a trece cune tambe un idea cu ta existi desde varios aña caba y esey ta pa crea un ley riba medionan di comunicacion, e asina yama ‘mediawet’ cu supuestamente lo mester sirbi pa preveni diferente tipo di supuesto abuso di libertad di expresion. Aki ta unda inmediatamente como medio di comunicacion nos ta sinti e necesidad di reacciona. Nos no ta kere cu e necesidad di actua contra algo obvio manera fake-news mester conduci automaticamente na medida penal mas general pa medio di comunicacion, y esaki pa un motibo masha simple: un ley di e indole aki por bira, si no tene cuidao, un instrumento pa limita libertad di expresion di manera eroneo, algo cu mayoria di nos lo no kier mira bira realidad, o al menos, esey nos ta supone.

Oponiendo un ‘mediawet’ nos ta expresa satisfaccion cu e situacion actual? Sigur cu no, ainda regularmente nos ta mira material grafico cu no ta pertenece den ningun medio discreto. Ta fresco den nos memoria ainda e imagennan penoso di un adicto conoci den su ultimo momentonan di bida, cu a causa un ola di repudio, cu tabata completamente na su lugar. Tambe ta existi mas ehemplo unda prensa demasiado hambra pa noticia ta viola privacidad di ciudadano. Pero esey no necesariamente ta implica introduccion di un ley riba medio di comunicacion, cu ta bay atende un sinfin di otro asunto tambe, unda e necesidad di actua no ta asina obvio, o cu hasta por resulta den abuso di e ley pa limita libertad di expresion, por ehemplo di contrincante politico o di otro persona cu ta denuncia asunto den comunidad cu segun nan opinion no ta andando bon. Nos sa cu naturalmente tur esnan cu ta desea di introduci e tipo di ley aki, ta bay bisa y ‘hura’ cu esey absolutamente no ta e idea y cu e ley lo ta rondona pa tur tipo di ‘checks and balances’ pa preveni limitacion di libertad di expresion.

Asina mes, nos no lo keda convenci. E tipo di ley aki a surgi demasiado biaha na demasiado pais den situacion dificil y a conduci na represion na gran escala. Awor, lo mustra cu tur e cosnan ey no ta bay sucede asina liher, pasobra nos ta parti di Reino Hulandes y por conta riba e garantia cu nada adverso lo tuma lugar. Nos tambe lo spera cu e garantia di bon gobernacion na nivel di Reino lo funciona, pero pakico cuminsa cu algo na prome lugar, di cual nos no ta mira e necesidad. Ademas, asina leu cu nos conoce e situacion na nivel di legislacion, tin un monton di legislacion hopi mas urgente ta wardando turno pa keda trata. Gobierno por wel di ta paga mas di 8.000 salario pa luna; esey no ta implica cu situacion di procesa ley a drecha substancialmente. Bao di e simpatisantenan politico cu ta spera di haya empleo den gobierno lo bo no topa hurista specialisa den legislacion sinta na cas wardando. Poniendo prioridad na loke ta realmente urgente na e momento aki, lo mas sensato cu por haci actualmente ta lubida rapidamente riba e idea aki.